130. rocznica urodzin Oskara Haleckiego (26 V 1891)

Dziś mija 130. rocznica urodzin Oskara Haleckiego, polskiego historyka.

Oskar Halecki urodził się 26 V 1891 roku w Wiedniu w rodzinie arystokratycznej, jako syn austriackiego feldmarszałka o polsko-rusińskich korzeniach oraz arystokratki chorwackiej. Jego ojciec odkrył na nowo swoje polskie korzenie. Oskar Halecki szkołę średnią ukończył w Wiedniu, ale studia historyczne podjął i ukończył w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tam też zdobył tytuł doktora i habilitował się.

O wybuchu I wojny światowej Halecki chciał walczyć w szeregach Legionów Polskich, ale na przeszkodzie stanęła wada wzroku. Pracował za to w Centralnym Biurze Wydawnictwa Naczelnego Komitetu Narodowego.

W okresie odradzania się Polski zaangażował się w funkcjonowanie Biura Prac Kongresowych, instytucji działającej od listopada 1918 r., której członkowie służyli za zaplecze intelektualne polskiej delegacji na konferencję pokojową w Paryżu.

W 1919 r., w wieku zaledwie 28 lat został profesorem UJ. W tym samym roku ukazały się dwa tomy jego wielkiej pracy – „Dziejów unii jagiellońskiej”.

W 1923 r. Halecki został sekretarzem Międzynarodowego Biura Uniwersyteckiego. W 1927 r. uczestniczył w powołaniu Federacji Towarzystw Historycznych Europy Wschodniej.

Wybuch II wojny światowej zastał Haleckiego w Szwajcarii, skąd wyjechał do Francji. Tam uczestniczył w tworzeniu Uniwersytetu Polskiego za Granicą. W 1940 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Wykładał na Uniwersytecie Fordham w Nowym Jorku. Uczestniczył w tworzeniu Polskiego Instytutu Naukowego. W latach 1942-1952 był jego dyrektorem, a po 1952 r – honorowym prezesem.

W pracy naukowej zajmował się średniowiecznymi dziejami Polski, Litwy i Rusi, historią Cesarstwa Bizantyjskiego historią najnowszą, a także naukami pomocniczymi historii oraz metodologią historii. Badał początki parlamentaryzmu na Litwie. Analizował akt unii lubelskiej. W swoich pracach nie uznawał ogólnie przyjętego podziału dziejów Europy na starożytność, średniowiecze i nowożytność. Dzielił je na epokę śródziemnomorską (czasy starożytnej Grecji i Rzymu), epokę europejską oraz epokę atlantycką z dominującą rolą Stanów Zjednoczonych.

Halecki był antykomunistą. W 1944 r. wziął udział w debacie radiowej z radzieckim atache wojskowym i amerykańskim profesorem, podczas której bronił Polski. Z powodu jego antykomunistycznych przekonań był autorem zakazanym w okresie PRL. Na emigracji cieszył się sporym szacunkiem.

Zmarł 17 IX 1973 roku White Planes w Stanach Zjednoczonych.