Zabytkowe organy w powiecie radzyńskim

Wspomnienie świętej Cecylii, patronki muzyki kościelnej i gry na organach, można wykorzystać jako okazję do opowiedzenia o zabytkowych organach znajdujących się na terenie powiatu radzyńskiego.

Organy są klawiszowym instrumentem muzycznym z grupy aerofonów, używanym głównie w kościołach. Dźwięk powstaje w podzielonych na grupy piszczałkach, pobudzanych do gry przez powietrze zgromadzone pod ciśnieniem.

Organy wywodzą się od dużo prostszych w budowie instrumentów: fletni i dud. Pierwsze organy, tak zwane organy wodne, skonstruowano już w starożytności. W średniowieczu zaczęto konstruować organy takie, jakie znamy dzisiaj.

Najstarszymi zabytkowymi organami znajdującymi się w powiecie radzyńskim są organy w kościele p. w. św. Filipa Neriego w Kąkolewnicy. Wykonane zostały w 1886 roku przez organmistrza Ignacego Pałasiewicza. Część z ich elementów jest o wiele starsza, jeszcze z połowy XVIII wieku. Prospekt organów, to jest elewacja ich zewnętrznej obudowy, ozdobiony jest symbolem Boga (okiem w trójkącie) oraz rzeźbami przedstawiającymi muzykujących aniołów.

Neogotycki w stylu prospekt organowy z kościoła p. w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Kolembrodach wykonany został w 1903 roku przez firmę Gebrüder Walter. Pierwotnie znajdowały się w... kościele ewangelickim w Chodczu na Kujawach, obecnie już nieistniejącym. Do Kolembrodów trafił dopiero w 1945 roku.

W 1907 r. przez firmę Andrzej Blomberg wykonane zostały organy dla kościoła p. w. św. Stanisława w Ostrówkach. W latach 2004-2005 instrument został poddany konserwacji.

Trzy lata później, w roku 1910, do kościoła p. w. św. Anny w Wohyniu trafiły organy wykonane przez firmę Bracia Rieger z Karniowa w Czechach (wtedy w Austro-Węgrzech). Była to znana w całej Europie firma wykonująca organy.

Firma Bracia Rieger 3 lata później (w roku 1913) wykonała organy dla kościoła p. w. św. Stanisława w Czemiernikach.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy trafiły organy do kościoła p. w. Opieki Najświętszej Marii Panny w Przegalinach Dużych, ale wiadomo, że stało się to po roku 1926. Prospekt przegalińskich organów jest neorokokowy. Wykonała go firma Wacław Biernacki z Wilna.

Ta sama firma mniej więcej w tym samym czasie, w roku 1927, wykonała też organy znajdujące się w wybudowanym kilka lat wcześniej kościele p. w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Suchowoli. W 1945 r. były remontowane, a w 1983 r. zostały rozbudowane.

W 1928 r. przez warszawską firmę Wojciech Gładko wykonane zostały organy z kościoła p. w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Komarówce Podlaskiej. Mają one neogotycki w stylu prospekt. Są ozdobione rzeźbami trąbiących aniołów. W latach 1977-1978 były remontowane przez zakład Marcina Nawrota z Wronek.

Nie wiadomo kiedy dokładnie, ale jeszcze w okresie międzywojennym, wykonane zostały organy z kościoła p. w. św. Jana Ewangelisty w Polskowoli. Wykonawcą była warszawska firma Zygmunta Kamińskiego. W 1948 r. były reperowane. Nietypową ozdobą jest rzeźba przedstawiająca świętego Józefa z Dzieciątkiem Jezus.

Najmłodszymi zabytkowymi organami z powiatu radzyńskiego, już powojennymi, wykonanymi w 1962 roku przez warszawską firmę Kazimierz Majszczyk i Bronisław Pulasza, są organy z kościoła p. w. św. Małgorzaty w Ulanie-Majoracie.