150. rocznica urodzin Władysława Orkana (27 XI 1875)

Dziś mija okrągła, 150. rocznica urodzin Władysława Orkana, właściwie Franciszka Smreczyńskiego, polskiego pisarza i działacza społecznego.

Władysław Orkan urodził się 27 XI 1875 roku w Porębie Wielkiej (obecnie woj. małopolskie, pow. limanowski) jako Franciszek Ksawery Smaciarz. Jako dorosły (w 1898 r.) zmienił nazwisko na Smreczyński. Pochodził z biednej rodziny górali. Jego ojciec był drwalem. Pomimo ubóstwa rozpoczął edukację. Miał ogromne wsparcie matki. Ukończył gimnazjum w Krakowie, ale nie zdał matury. Wrócił do rodzinnej miejscowości i prowadził gospodarstwo, ale zarazem utrzymywał kontakty z krakowskim środowiskiem artystycznym. Zaczął pisać.

W swych najbardziej znanych powieściach – "Komornicy" (1900) i "W Roztokach" ukazywał biedę ówczesnej wsi podhalańskiej. Do przeszłości Podhala nawiązał w powieści "Drzewiej" (1912). Opisywał obrzędy ludowe, wprowadzał do swych książek gwarę. Poza powieściami był też autorem licznych nowel, a także sztuk teatralnych. Swe książki podpisywał pseudonimem Władysław Orkan. Pseudonim nawiązywał do charakteru i oznaczał rodzaj huraganowego wiatru. Orkan był pierwszym szerzej znanym pisarzem z Podhala.

W 1909 r. był jednym z członków-założycieli Towarzystwa Pisarzy Polskich. Działał też w Związku Teatrów i Chórów Włościańskich.

W czasie I wojny światowej Władysław Orkan wstąpił do Legionów. Uczestniczył w kampanii 4. pułku piechoty, tak zwanych "czwartaków". Kontakty z towarzyszami broni utrzymywał do końca życia.

Po wojnie wrócił do działalności społecznej, a nawet jeszcze bardziej się w nią zaangażował. Był między innymi przewodniczącym Związku Podhalan.

Władysław Orkan zmarł 4 V 1930 roku w Krakowie. Pochowany został na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Bryzku w Zakopanem.