Święta Urszula

Dziś Kościół wspomina świętą Urszulę, męczennicę, oraz jej towarzyszki.

Niewiele wiadomo na temat świętej Urszuli. Nie są znane nawet orientacyjne daty jej życia. Prawdopodobnie zginęła na początku IV wieku. Razem z nią zginęło 11 innych kobiet, dziewic, co legenda pomnożyła aż 11 tysięcy, skutkiem pomyłki w odczytaniu inskrypcji „XI M V” („jedenaście męczennic dziewic”), w której „M” było skrótem od słowa „martyres” („męczennice”), a nie rzymską cyfrą M (tysiąc).

Jedyną rzeczą w miarę pewną, obok samego faktu męczeństwa, jest jego miejsce. Święta Urszula zginęła w Kolonii, mieście nad Renem, obecnie w Niemczech. Z czasem nad jej grobem rozwinął się kult. Już około roku 315 wybudowano bazylikę. To z tablicy tam znalezionej pochodzi wspomniana inskrypcja. W pierwszej połowie XX w. odkryto kamienną tablicę i wmurowano ją w ścianę kościoła św. Urszuli. Archeolodzy odczytali na niej napis: "Przynaglony niebiańskimi widzeniami i chwałą męczeństwa szlachetnych dziewic, odbudował tę bazylikę od fundamentów na swój koszt i w swojej posiadłości, by dopełnić złożony ślub Clematius”

Brak wiedzy sprawił, że powstało na temat Urszuli wiele legend. Według jednej z nich miała być brytyjską królewną, obiecaną synowi innego władcy, która, chcąc pozostać dziewicą, wyruszyła w podróż do Rzymu, zabierając ze sobą liczne towarzyszki. Inna legenda głosiła, że zabić kazał ją Attyla, legendarny władca Hunów, z zemsty za odrzucenie jego oświadczyn.

Niegdyś kult św. Urszuli był dość powszechny, dziś natomiast jest już nieco zapomniana. Jej kościelne wspomnienie przypada na 21 X. Jest patronką szkół, młodzieży żeńskiej i dobrej śmierci. Pomaga duszom w potrzebie, w biedach wojennych. Dawniej była patronką handlarzy płótnem i suknem.

Od imienia świętej Urszuli pochodziła nazwa Towarzystwa Świętej Urszuli założonego w XVI wieku przez św. Anielę Merici, do którego tradycji nawiązują trzy żeńskie katolickie zakony: Zakon Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej, Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Maryi Panny Niepokalanej z Gandino oraz Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. Zakonnice ze wspomnianych trzech zakonów nazywane są urszulankami.

Krzysztof Kolumb po odkryciu Ameryki jeden z archipelagów na Karaibach nazwał Archipelagiem Świętej Urszuli i Jedenastu Tysięcy Dziewic. Obecnie nosi on nazwę Wysp Dziewiczych. Część z nich obecnie stanowi brytyjskie terytorium zamorskie (Brytyjskie Wyspy Dziewicze), część zaś jest amerykańskim terytorium zależnym (Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych). Co ciekawe, do 1917 r. należały one Danii, która jednak sprzedała je USA.

W Polsce jest kilka kościołów i parafii pod wezwaniem świętej Urszuli. Najbliższa z nich jest w Wilkowie (woj. lubelskie, pow. opolski). Oprócz tego są też kościoły i parafie w Kowalu (miasto, w której urodził się król Kazimierz Wielki, obecnie w woj. kujawsko-pomorskim, pow. włocławskim), Lubeni (woj. podkarpackie, pow. rzeszowski), Strońsku (woj. łódzkie, pow. zduńskowolski), Gosprzydowej (woj. małopolskie, pow. brzeski) i kilku innych miejscowościach. Kościół w Strońsku wybudowany został jeszcze w średniowieczu. Niegdyś kościoły pod wezwaniem św. Urszuli były też w Krakowie i Wrocławiu.

W Polsce imię Urszula jest dość popularne. Aktualnie (według danych ze stycznia 2021 r.) jest 36. żeńskim imieniem pod względem ilości noszących je obywatelek Polski. Jest ich obecnie ponad 190 tysięcy. W Polsce imię notowane było już od XIV wieku, niekiedy w formie Orszula, znanej z trenów Jana Kochanowskiego poświęconych jego przedwcześnie zmarłej córce. Imię pochodzi ono z łaciny i jest zniekształceniem słowa ursa czyli „niedźwiedzica”. Ciekawostką jest to, że w Radzyńskim Ośrodku Kultury istnieje klubokawiarnia pod taką właśnie nazwą.