240. rocznica urodzin Karola Kurpińskiego (6 III 1785)

Dziś mija 240. rocznica urodzin Karola Kurpińskiego – polskiego kompozytora, dyrygenta i pedagoga, twórcę m. in. muzyki do "Warszawianki".

Karol Kurpiński urodził się 6 III 1785 roku we Włoszakowicach (obecnie woj. wielkopolskie, pow. leszczyński). Był synem organisty. Muzyki uczył się w domu. Mając zaledwie 12 lat, sam został organistą w Sarnowie koło Rawicza. Później dostał się do kapeli dworskiej w Moszkowie (obecnie na Ukrainie). Często bywał we Lwowie, gdzie zapoznał się z muzyką operową. W 1810 r. przybył do Warszawy, gdzie został przyjęty do pracy w operze. Z czasem stał się kapelmistrzem, a w 1824 r. dyrygentem, którym pozostał do 1840 roku. Równocześnie wykładał w Szkole Muzyki i Sztuki Dramatycznej. W 1820 r. założył pierwsze polskie czasopismo muzyczne – "Tygodnik Muzyczny". Redagował go do 1821 roku. W 1835 r. założył Szkołę Śpiewu przy Teatrze Wielkim w Warszawie, którą kierował do 1841 roku. Poza wykładaniem Kurpiński pisał też podręczniki: "Wykład systematyczny zasad muzyki na klawikord" (1818), "Zasady harmonii tonów z dołączeniem jenerałbasu praktycznego" (1821), "Zasady harmonii wykładane w sposobie lekcji dla lubowników muzyki" (1844). Poza podręcznikami Kurpiński napisał też (w 1823 r.) "Dziennik podróży".

Poza powyższymi aktywnościami Karol Kurpiński zajmował się także komponowaniem. Tworzył opery (m. in. "Pałac Lucypera" z 1811 r., "Jadwiga królowa polska" z 1814 r., "Zabobon czyli Krakowiacy i górale" z 1816 r., "Jan Kochanowski w Czarnym Lesie" z 1817 r., "Zabobon "Agar na Puszczy" z 1819 r., "Czaromysł czyli nimfy z jeziora Gopło" z 1818 r., "Leśniczy z kozienickiej puszczy" z 1821 r.), balety (m. in. "Mars i Flora" z 1820 r., "Trzy gracje" z 1822 r., "Wesele krakowskie w Ojcowie" z 1823 r.), utwory orkiestrowe (m. in. "Wielka symfonia bitwę wyobrażająca" z 1812 r., "Koncert klarnetowy z 1823 r.), utwory fortepianowe (m. in. "Chwila snu okropnego" z 1820 r.), tańce (głównie polonezy), fugi, wariacje, muzykę kościelną, utwory chóralne – msze, kantaty, pieśni (m. in. "Mazur Chłopickiego", "Marsz obozowy"). Kurpiński układał muzykę do "Śpiewów historycznych" Juliana Ursyna Niemcewicza.

Wśród bardziej znanych jego utworów wymienić należy trzy. Pierwszą z nich jest opera "Zabobon czyli Krakowiacy i górale". Jest to przeróbka opery "Cud mniemany czyli Krakowiacy i górale" uważana za najważniejszą polską operę do czasów Stanisława Moniuszki. Drugim znanym utworem Kurpińskiego jest melodia do "Warszawianki". Jest to znana pieśń patriotyczna. Francuski poeta Casimir Delavigne napisał ten utwór jako wyraz sympatii do Polaków w 1830 roku. Na polski przełożył go Karol Sienkiewicz, zaś Karol Krupiński skomponował muzykę. Jest to jedna z bardziej znanych polskich pieśni patriotycznych. Zainspirowała ona Stanisława Wyspiański do napisania dramatu o tym samym tytule. Ciekawostką dla mieszkańców Radzynia może być, to że w 2000 r. z okazji 170. rocznicy powstania listopadowego została ona wystawiona przez ówczesnych uczniów Szkoły Podstawowej nr 1. Trzecim znanym szerzej utworem Kurpiński ego jest pieśń kościelna "Kiedy ranne wstają zorze", do której słowa napisał Franciszek Karpiński.

Karol Kurpiński jako kompozytor z jednej strony inspirował się Wolfgangiem Amadeuszem Mozartem i Gioaccinem Rossinim, z drugiej jako pierwszy na taką skalę czerpał inspiracje z polskiej muzyki ludowej, wyprzedzając Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszkę oraz stanowiąc z kolei dla nich inspirację. Akcenty narodowe i patriotyczne w jego twórczości poza inspiracją dla muzyki przejawiały się także w tematyce librett jego oper oraz pieśni, do których układał muzykę. Dotyczy zwłaszcza okresu powstania listopadowego. Poza pieśni patriotycznymi Kurpiński tworzył także muzykę kościelną.

Karol Kurpiński zmarł 18 IX 1857 roku w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim.

Na koniec artykułu prezentuję linki do wykonań niektórych utworów Karola Kurpińskiego.

- "Warszawianka": https://www.youtube.com/watch?v=nCIFJfL5XPo\

- "Kiedy ranne wstają zorze": https://www.youtube.com/watch?v=aAI_QmF36hY

- fragment opery "Zabobon, czyli Krakowiacy i górali": https://www.youtube.com/watch?v=c_RbcaPW_uA

- fragment opery "Jadwiga, królowa Polski": https://www.youtube.com/watch?v=bWWgorgVYk0

- "Marsz obozowy": https://www.youtube.com/watch?v=KJliOLc2ZdA

- pieśń o Bolesławie Krzywoustym (jeden ze "Śpiewów historycznych"): https://www.youtube.com/watch?v=3hDWdrW-9PU