130. rocznica śmierci księdza Józefa Stolarczyka (6 VII 1893)

Dziś mija 130. rocznica śmierci księdza Józefa Stolarczyk a, pierwszego proboszcza w Zakopanem, nazywanego "cywilizatorem Zakopanego", jednego z prekursorów taternictwa.

Ksiądz Józef Stolarczyk urodził się 12 II 1816 roku w Wysokiej (obecnie woj. małopolskie, pow. suski, wtedy w zaborze austriackim) w rodzinie chłopskiej. Mimo że rodzina była biedna, zdołała zdobyć środki na jego edukację. Ukończył gimnazjum pijarów w Podolińcu (obecnie na Słowacji). Potem wstąpił do seminarium duchownego w Tarnowie. Wyświęcony na księdza został w 1842 roku. Był pełnił posługę w Makowie Podhalańskim, później był katechetą w Nowym Targu, po czym wrócił do Tarnowa, gdzie był wikarym. W 1848 r. został proboszczem nowo ustanowionej parafii p. w. Najświętszej Rodziny w Zakopanem. Pozostał nim aż do śmierci. Odegrał istotną rolę w dziejach Zakopanego.

W czasie, gdy przybył do nowo powołanej parafii, były to jeszcze tereny na poły dzikie. W całej parafii poza nim samym były tylko dwie osoby umiejące czytać i pisać. Starał się w czasie swej posługi zwalczać analfabetyzm. Z jego inicjatywy założono szkołę.

Problemy były też z kwestiami czysto religijnymi, tutejsza religijność była bowiem dość powierzchowna. Źle było zarówno z praktyki religijnymi, jak też przyjmowaniem nauki moralnej. Nowy proboszcz zrobił wszystko, by ten stan odmienić. Zżył się ze swoimi parafianami, chodząc od domu do domu, rozmawiając i namawiając do uczęszczania na msze i przystępowania do spowiedzi. Co wieczór odwiedzał inną rodzinę, będąc też zapraszanym na wszystkie ważne uroczystości. Kazania wygłaszał prostym językiem z elementami gwary.

Pomagało to, że rozumiał swych parafian. Sam był góralem, choć z innej części polskich Karpat, a przede wszystkim pochodził z biednej rodziny, przez co rozumiał, do czego mogła popychać ludzi bieda (n. p. do zbójnictwa). Do tego dochodziły jego operatywność, zaradność i charyzma. Z czasem zyskał wśród wiernych wielki szacunek. Nazywano go "cywilizatorem Zakopanego".

Ksiądz Stolarczyk doprowadził najpierw do rozbudowania istniejącego już niewielkiego drewnianego kościółka p. w. Matki Boskiej Częstochowskiej, a potem do budowy nowego, większego, murowanego kościoła p. w. Świętej Rodziny. Założył też pierwszy w Zakopanem cmentarz.

Warte odnotowania jest to, iż ksiądz Stolarczyk był człowiekiem bardzo sprawnym fizycznie oraz lubiącym górskie wędrówki. Uważa się go za jednego z prekursorów taternictwa. Do największych tatrzańskich osiągnięć księdza należą: pierwsze wejście na Baranie Rogi (1867), ósme wejście na Gerlach (obecnie najwyższy szczyt Słowacji; 1874), trzecie wejście na Lodowy Szczyt. W 1883 roku został mianowany honorowym członkiem Towarzystwa Tatrzańskiego. Wychował pierwsze pokolenie przewodników tatrzańskich, rekrutujące się z tamtejszych pasterzy i kłusowników.

Był też jednym z pierwszych ludzi, którzy dostrzegli turystyczny potencjał Zakopanego. Zachęcał mieszkańców do wynajmowania kwater. Sam dawał tego przykład. Gościły u niego takie osobistości jak Henryk Sienkiewicz i Jan Matejko.

Ksiądz Józef Stolarczyk zmarł 6 VII 1893 roku w Zakopanem. Pochowany został na tamtejszym Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku.

Na cześć księdza Stolarczyka nazwano ulicę w Zakopanem oraz przełęcz pomiędzy Czarnym Szczytem a Baranimi Rogami.