1000. rocznica koronacji Bolesława Chrobrego (18 IV 1025)

Dziś mija okrągła, 1000. rocznica koronacji na króla polskiego władcy Bolesława Chrobrego – pierwszej królewskiej koronacji w historii Polski.

Początki państwa polskiego nikną w mrokach dziejów. Wiadomo z całą pewnością, że istniało ono już w połowie X wieku, co więcej, było już dość silne. Mieszko I w 966 roku ochrzcił się i zapoczątkował chrystianizację całego kraju, doprowadzając do założenia pierwszego misyjnego biskupstwa w Poznaniu. Po jego śmierci władzę objął jego najstarszy syn Bolesław, zwany Chrobrym. Słowo to oznaczało kiedyś człowieka mężnego, śmiałego, odważnego. Podobnie jak ojciec był on zdolnym politykiem, ale był jeszcze ambitniejszy. Władców Niemiec traktował jak równych sobie. Sprzyjały mu okoliczności. Po przybyciu na jego dwór Wojciecha, byłego biskupa Pragi wygnanego przez rodaków, wysłał go z misją do Prusów, gdzie duchowny zginął. Książę wykupił od Prusów szczątki męczennika i kazał je pochować w Gnieźnie. To bardzo zwiększyło prestiż jego osobiście i rządzonego przez niego młodego państwa. Dzięki temu doszło też do t. zw. zjazdu gnieźnieńskiego. Był to synod kościelny połączony z wizytą niemieckiego cesarza Ottona III. W jego wyniku doszło do ustanowienia w Gnieźnie archidiecezji, której podlegać miały trzy diecezje. Stanowiło to umocnienie nie tylko hierarchii kościelnej, ale także samego kraju. Co więcej oprócz spraw kościelnych nastąpiło też symboliczne wywyższenie Polski i jej władcy przez Ottona III. Cesarz powiedział: "Nie godzi się takiego i tak wielkiego męża, jakby jednego spośród dostojników, księciem nazywać albo hrabią, lecz chlubnie wypada wynieść go na tron królewski i uwieńczyć koroną.". To mówiąc, zdjął ze swej głowy diadem cesarski i włożył go na głowę Bolesława. Do dziś wśród historyków trwają dyskusje nad sensem i znaczeniem tego zdarzenia. Czy był to realna koronacja czy tylko symboliczny gest uznania, co najwyżej zgoda na koronację? Popularniejszy jest ten drugi pogląd. W każdym razie do koronacji wtedy nie doszło. 

Otto III zmarł w 1002 roku, a jego następca Henryk II był wrogo nastawiony do Bolesława Chrobrego i jego państwa. Doszło do serii wojen zakończonych dopiero w 1018 roku pokojem w Budziszynie, korzystnym dla Polski. Henryk II zmarł w 1024 roku. Bolesław wykorzystał to i po ćwierć wieku zdecydował się przeprowadzić koronację. Doszło do niej podczas Świąt Wielkanocnych 18 IV 1025 roku. Niestety nie znamy szczegółów tego wydarzenia. Wiemy o nim dzięki pełnym oburzenia informacjom niemieckich kronikarzy, którzy nie zostawili szczegółowych opisów. Jednak, co ciekawe, nowy niemiecki władca Konrad II był negatywnie nastawiony wprawdzie negatywnie nastawiony, ale nie negował prawomocności samej koronacji. Pozycja Polski i osobiście Bolesława Chrobrego była w tym czasie silna.

Znaczenie koronacji było ważne w sferze symbolicznej. Koronacja była obrzędem uroczystym, dokonywanym przez arcybiskupa. Król był uważany za pomazańca Bożego. Zwiększało to jego prestiż wewnątrz kraju, wobec rządzonych, a także na zewnątrz wobec innych władców.

Bolesław Chrobry zmarł niedługo po swej koronacji – 17 VI 1025 roku. Jego syn Mieszko II również koronował się na króla. Jednakże kilka lat później doszło do głębokiego kryzysu. Bunt odsuniętych innych przedstawicieli dynastii poparty przez część możnych połączony z najazdami niemieckim i ruskim spowodował, że Mieszko II musiał uchodzić z kraju. Odzyskał władzę, ale musiał się wyrzec tytułu królewskiego. Pamięć o koronacjach jednak przetrwała. Jego wnuk (prawnuk Chrobrego), Bolesław Szczodry (Śmiały), korzystając z dobrej koniunktury międzynarodowej koronował się w 1076 roku. Już jednak w 1079 roku został obalony i wygnany. Dopiero w 1295 roku doszło do kolejnej koronacji. Królem został książę wielkopolski Przemysław II, dla którego był to krok w kierunku zjednoczenia rozbitej na dzielnice Polski. Potem w 1300 r. na króla Polski koronował się król Czech, Wacław II. Do ostatecznego uznania Polski za królestwo doprowadził książę Władysław Łokietek, który koronował się w 1320 roku. Po jego śmierci doszło do koronacji jego syna Kazimierza Wielkiego w 1333 roku. Od tego czasu Polska była już królestwem aż do zniszczenia przez zaborców w 1795 roku.

Nie zachowały się do naszych czasów insygnia koronacyjne pierwszego króla, ani nawet insygnia późniejszych królów, przetopione przez Prusaków w 1811 roku. Wyjątkiem jest miecz Szczerbiec, nazwany tak, bo rzekomo Bolesław Chrobry wyszczerbił go na Złotej Bramie w Kijowie podczas najazdu na Ruś Kijowska w 1019 roku. W rzeczywistości jest to tylko legenda, a sam miecz wykuty został w XIII wieku. Materialnym śladem po Bolesławie Chrobrym istniejącym do dziś jest za to wspomniana wcześniej kopia włóczni św. Maurycego (a dokładnie jej grot), przechowywana w skarbcu na Wawelu.

Bardziej szczegółowo o pierwszym królu Polski i jego panowaniu można przeczytać w oddzielnym artykule:

https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/214030_995-rocznica-koronacji-krola-boleslawa-chrobrego-18-iv-1025.html