100. rocznica śmierci Władysława Reymonta (5 XII 1925)

Dziś mija okrągła, 100. rocznica śmierci jednego z najbardziej znanych polskich pisarzy – Władysława Reymonta.

Urodził się on 7 V 1867 r. we wsi Kobiele Wielkie w zaborze rosyjskim (obecnie woj. łódzkie, pow. radomszczański) jako Stanisław Władysław Rejment. Był synem organisty. W wieku 13 lat został wysłany do Warszawy, gdzie rozpoczął naukę krawiectwa w warsztacie swojego szwagra. W 1884 r. zdał egzamin potwierdzający jego umiejętności zawodowe. Nie podjął jednak pracy w wyuczonym zawodzie. Przyłączył się do wędrownej grupy aktorskiej. Wędrownym aktorem był do 1887 r., kiedy to podjął pracę jako robotnik na kolei. W 1893 r. wrócił do Warszawy i zaczął pisać. Pracował przez pewien czas jako dziennikarz. Reymont (który mniej więcej w tym czasie zaczął używać zmienionego nazwiska oraz przestawił imiona) pracował dla "Tygodnika Ilustrowanego". Sławny stał się jego reportaż z pielgrzymki do Częstochowy. Potem stał się pisarzem. Już w 1893 r. ukazały się jego pierwsze nowele i opowiadania, a w 1896 r. powieść "Komediantka" opowiadająca o aktorach, przy pisaniu której korzystał ze swych doświadczeń. Rok później ukazała się kolejna powieść – "Fermenty". Potem (1899 r.) ukazała się jedna z jego najsłynniejszych powieści – "Ziemia obiecana", opowiadająca o przemysłowej Łodzi i jeszcze bardziej rozsławiona udaną ekranizacją z lat 70. XX wieku. Reymont, chcąc lepiej poznać to, co opisywał, na pewien czas zatrudnił się nawet w jednej z łódzkich fabryk.

W 1900 r. pisarz został ranny w katastrofie kolejowej. Powikłania zdrowotne z tym związane ciągnęły się do końca życia. To nieszczęście miało paradoksalnie bardzo dopomóc mu w twórczości. Otrzymał bowiem za wypadek wysokie odszkodowanie, które na długi czas pozbawiło go trosk materialnych i pozwoliło na długą, spokojną pracę nad swym najsłynniejszym dziełem – powieścią "Chłopi". Co ciekawe na pomysł pisania epickiego dzieła o polskiej wsi wpadł Reymont będąc daleko od Polski, we Francji. Dzieli się ono na cztery tomy odpowiadające kolejnym porom roku. Ukazywały się one w odstępach czasowych: tomy I ("Jesień") i II ("Zima") ukazały się w 1904 r., tom III, "Wiosna" – w 1906 r., tom IV, "Lato" – w 1909 roku. Nazwę powieściowej wsi wziął Reymont od rzeczywiście istniejącej wsi Lipce, dziś na cześć pisarza noszącej nazwę Lipce Reymontowskie. Powieść "Chłopi" jest uważana za najwybitniejsze dzieło Reymonta. Przedstawił w niej obraz życia codziennego i obyczajów polskiej wsi. W 1924 r. otrzymał za "Chłopów" literacką nagrodę Nobla.

W drugiej dekadzie XX w. Reymont podjął się kolejnego dużego przedsięwzięcia literackiego – patriotycznej trylogii "Rok 1794", opowiadającej o powstaniu kościuszkowskim. Jej kolejne części ukazywały się w latach 1913-1918. Oprócz tego ukazało się kilka opowiadań o cierpieniach mieszkańców polskiej wsi w czasie toczącej się wtedy I wojny światowej. Kilka opowiadań i nowel napisał też w okresie już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Władysław Reymont zmarł 5 XII 1925 r. w Warszawie. Został pochowany na Powązkach, zaś serce osobno w kościele p. w. Świętego Krzyża.

W Radzyniu jest ulica jego imienia (za ul. Zbulitowską).