Święty Boecjusz

Dziś przypada kościelne wspomnienie św. Anicjusza Seweryna Boecjusza, filozofa, teologa, tłumacza, polityka, świętego Kościoła Katolickiego, męczennika.

Święty Anicjusz Manliusz Torkwatus Seweryn Boecjusz (Anitius Manlius Torquatus Severinus Boetius) był rodowitym Rzymianinem. Urodził się około roku 475 w zamożnej, senatorskiej rodzinie. Jego ojciec pełnił funkcję konsula. Boecjuszowi także powierzono tę funkcję. Nie ograniczał się jednak do jej pełnienia. Był człowiekiem gruntownie wykształconym. Pragnął przekazać tę wiedzę innym. Znając perfekcyjnie język grecki, przełożył na łacinę szereg dzieł starożytnych Greków, m. in. Arystotelesa, Platona, Pitagorasa, Euklidesa, Ptolemeusza, Archimedesa, Nikomacha. Jak podsumował to historyk Benedykt Zientara: "Ostatni filozof rzymski, Boecjusz (zm. 525) zestawił niemal cały dorobek starożytności w zakresie logiki, a ponadto zebrał współczesną sobie wiedzę o matematyce, astronomii i muzyce.". Miało to ogromne znaczenie ze względu na czas powstania tych przekładów. Boecjusz żył w okresie po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i detronizacji ostatniego cesarza Romulusa Augustulusa, gdy Rzymem i całą Italią władali przedstawiciele ludów germańskich – najpierw Odoaker, a potem Teodoryk Wielki, król Ostrogotów. Rozpad imperium dla ludzi tamtych czasów był ogromnym szokiem. Boecjusz nie desperował, tylko starał się zgromadzić wiedzę, by zaginęła w zamęcie okresu „wędrówki ludów” i by służyła potomnym. Jego zamysł został spełniony. W późniejszych wiekach, prawie przez całe średniowiecze, chętnie korzystano z jego przekładów, gdyż łacina była powszechnie znana przez wykształconych ludzi w średniowieczu, natomiast greka jedynie wśród tych najbardziej uczonych.

Poza przekładami Boecjusz napisał też własne dzieła, w tym dwa znaczące – Krótki wykład religii chrześcijańskiej oraz O pociesze, jaka płynie z filozofii. Boecjusz wykazuje w nim, że dobra doczesne nie przynoszą człowiekowi pełnego szczęścia. Dlatego ich utrata nie powinna go czynić nieszczęśliwym. Prawdziwe szczęście jest tylko w Bogu, który jest najwyższym dobrem i szczęściem, i ostatecznym celem człowieka. Zwraca uwagę na paradoks: "Czy porządek rzeczy stanął na głowie, że człowiek, stworzenie żyjące i rozumne, i przez to Boże, wydaje się sobie wartościowy dopiero wtedy, gdy ma na własność bezduszne przedmioty?".

Dzieło to napisane zostało w... więzieniu. Boecjusz znalazł się tam, bo król Teodoryk Wielki uznał go za winnego knucia spisków przeciw swej władzy. Nie wiadomo, czy było to prawdą, czy skutkiem uwierzenia pomówieniom. W każdym razie Boecjusz został uwięziony w Pawii, a potem stracony. Nastąpiło w 525 roku.

Boecjusza uznano za męczennika z uwagi na kontekst jego śmierci. Ostrogoci, w tym ich władca, byli arianami, co wywoływało nieufność między nimi a rządzonymi przez nich mieszkańcami Italii. Antagonizm nasilił się, gdy w Bizancjum (Cesarstwie Wschodniorzymskim) cesarza Anastazego, który sprzyjał innej herezji – monofizytyzmowi, zastąpił szukający porozumienia z papieżem cesarz Justyn I. Spowodowało to nasilenie się opozycji przeciw władzy Ostrogotów, a w konsekwencji represje – uwięzienie, a potem stracenie papieża Jana I, św. Boecjusza i jego teścia Symmacha. Uznano to za uderzenie przez ariańskiego władcę w katolików, a co za tym idzie – uznanie Boecjusza za męczennika.

Rok po śmierci (526 r.) jego szczątki zostały pochowane w podziemiach bazyliki św. Piotra w Pawii. W 1799 roku zostały przeniesione do katedry, ale w 1923 r. wróciły do bazyliki.

W 1883 r. kult św. Boecjusza został oficjalnie uznany w całym Kościele. Wspomnienie przypada 23 X. Z tego też powodu tego dnia pośród obchodzących imieniny są także Sewerynowie, gdyż filozof miał na czwarte imię Seweryn. Jest jednak inny, wcześniejszy święty o tym imieniu – św. Seweryn z Noricum, wspominany 8 I.