Święty Tomasz apostoł

Dziś przypada wspomnienie świętego Tomasza, jednego z 12 apostołów.

Nie jest znana data jego urodzenia. Prawdopodobnie miał brata-bliźniaka (albo siostrę), jego imię znaczy bowiem po hebrajsku "bliźniak", a do tego jeszcze jest wzmianka, że miał przydomek Didimos, co też znaczy "bliźniak", tyle że po grecku. W Piśmie Świętym wspominany jest kilkanaście razy, najwięcej w Ewangelii wg św. Jana. Zanotował on jego deklarację wiary w misję Chrystusa przez Jego wjazdem do Jerozolimy oraz pytanie podczas Ostatniej Wieczerzy. Wszyscy ewangeliście wspominają, iż był jednym z dwunastu apostołów. Tomasz najbardziej znany jest jednak z jednego zdarzenia. Otóż był nieobecny w wieczerniku, gdy po Zmartwychwstaniu apostołom objawił się Chrystus. Nie uwierzył w ich relację i stwierdził, że nie uwierzy, dopóki sam nie zobaczy Chrystusa i nie dotknie Jego ran. Gdy Jezus przybył po raz kolejny, specjalnie pokazał mu rany na rękach od przybijania do krzyża oraz przebity włócznią bok. Wtedy Tomasz upadł i rzekł: "Pan mój i Bóg mój!", na Chrystus odpowiedział: "Tomaszu, uwierzyłeś, bo Mnie ujrzałeś. Błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli.". Od tego czasu Tomasza zaczęto nazywać "niewiernym Tomaszem". W dosadny sposób opisaną w Ewangelii scenę ukazał sławny malarz Caravaggio, na którego obrazie ukazane jest naturalistyczne wsadzanie palca w ranę. Określenie "niewierny Tomasz" używane jest potocznie na określenie sceptyka, niedowiarka. Z drugiej strony podkreśla się, że w jego postawie była jednak gotowość do uwierzenia i że całe zdarzenie było okazją dla ukazania przez Chrystusa wagi wiary.

Później św. Tomasz podobnie jak pozostali apostołowie był świadkiem Wniebowstąpienia, doświadczył Zesłania Ducha Świętego i po tym głosił Dobrą Nowinę. Wywędrował daleko. Ewangelizację prowadził wśród Partów, czyli na terenach dzisiejszego Iranu, a potem wyruszył jeszcze dalej na wschód, gdzie żaden inny apostoł nie dotarł, a mianowicie aż do Indii. Udało mu się tam stworzyć gminę chrześcijańską. Właśnie w Indiach, a konkretnie w Madrasie, zginął śmiercią męczeńską, zabity włócznią. Są podawane dwie daty jego śmierci – rok 67 i 72.

Niewielkie grupki chrześcijan w Indiach przetrwały długie stulecia, odseparowane od głównego nurtu chrześcijaństwa. Portugalczykom, którzy dotarli do Indii w XVI wieku, pokazali oni grób apostoła. Jego relikwie zostały jednak już w III wieku zabrane do Edessy na Bliskim Wschodzie, a stamtąd w późniejszych wiekach najpierw na grecką wyspę Chios, a stamtąd w 1258 r. do Ortony we Włoszech.

Kościół św. Tomasza apostoła wspomina 3 VII. Kiedyś było też drugie wspomnienie przypadające 21 XII. Jego kult jest szczególny żywy wśród chrześcijan mieszkających w Indiach, ale obecny także gdzie indziej. Święty Tomasz jest patronem Indii, Portugalii, Urbino, Parmy, Rygi, Zamościa; architektów, budowniczych, cieśli, geodetów, kamieniarzy, murarzy, stolarzy, małżeństw i teologów.

W Polsce pod wezwanie świętego Tomasza apostoła jest kilkanaście kościołów i parafii, w tym katedra w Zamościu, bazylika w Nowym Mieście Lubawskim, kościoły m. in. w Warszawie, Krakowie, Szczecinie, Sosnowcu, Ełku czy Kietrzu. W diecezji siedleckiej nie ma żadnej parafii pod jego wezwaniem, natomiast w archidiecezji lubelskiej, do której należy południowa część powiatu radzyńskiego jest parafia pod wezwaniem świętych Tomasza i Stanisława w Piotrawinie (pow. opolski), znanym z legendy o św. Stanisławie. Poza Polską pod wezwaniem świętego Tomasza jest gotycki XV-wieczny kościół w Lipsku w Niemczech.

Od imienia świętego pochodzi nazwa państwa wyspiarskiego położonego na Oceanie Atlantyckim – Wysp Świętego Tomasza i Książęcej. Archipelag ten został odkryty w 1470 r. w dawne wspomnienie 21 XII. Przynależy do kontynentu afrykańskiego. Jest położony na południowy wschód od punktu przecięcia się równika z południkiem 0º. Jest to dawna kolonia portugalska, od 1975 r. niepodległa.

Święty Tomasz pojawia się też w herbach Zamościa i Tomaszowa Lubelskiego w Polsce oraz miasta Dobřiš w Czechach.

Obraz przedstawiający świętego Tomasza obok innych podobnych obrazów ukazujących apostołów wisi na chórze w kościele w Ostrówkach w powiecie radzyńskim.

Imię Tomasz jest jednym z najpopularniejszych imion w Europie i w Polsce. Aktualnie w naszym kraju jest 4. imieniem pod względem popularności. Nosi je w Rzeczpospolitej Polskiej 539 tysięcy mężczyzn, czyli ponad pół miliona.

Po św. Tomaszu apostole imię Tomasz nosiło jeszcze kilkunastu innych świętych, m. in. wybitny filozof i teolog Tomasz z Akwinu, angielski biskup Tomasz Beckett, hiszpański biskup Tomasz z Villaneuvy (patron parafii w Jabłoniu w sąsiednim powiecie parczewskim) i inni.