Zamknij

Zabytkowe domy spółdzielcze w powiecie radzyńskim

06:05, 18.08.2022 .

W powiecie radzyńskim są zabytkowe domy spółdzielcze – gmach PSS w Radzyniu, a także dawne budynki spółdzielców w Wohyniu i Komarówce Podlaskiej.

Dom spółdzielczy będący siedzibą Powszechnej Spółdzielni Spożywców "Społem" (PSS) w Radzyniu Podlaskim wybudowany został w 1924 roku. Zbliża się zatem 100-lecie jego istnienia. Założona w 1906 roku Radzyńska Spółdzielnia Spożywców przez następne dziesięciolecia się rozwijała, czego świadectwem jest wybudowanie ładnej, murowanej, piętrowej siedziby. Budynek nazywany był w przeszłości "okręgówką", gdyż w momencie powstania spółdzielnia nosiła nazwę Okręgowego Spółdzielczego Stowarzyszenia Spożywców.

Gmach "Społem" jest murowanym, otynkowanym narożnym budynkiem na planie węgielnicy (czyli jego podstawa ma kształt dwóch prostopadłych linii, przypominających literę "L", ale równej długości). Został usytuowany przy ul. Warszawskiej 15, na rogu ulic Warszawskiej i Chomiczewskiego (w momencie powstania Artyleryjskiej). Ma łagodne zagięcie rogu, dziewięć osi, pilastry (czyli pozorne kolumny "wtopione" w tynk) ozdobne attyki (górny element elewacji budynku osłaniający dach) na rogu i na wschodnim krańcu budynku oraz półkoliste zwieńczenia drzwi i okien na parterze.

Na piętrze znajdują się pomieszczenia biurowe "Społem", natomiast na parterze są lokale przeznaczone na sklepy i inną działalność usługową. Aktualnie jest tam sklep spożywczy PSS, a poza tym salon fryzjerski i lokal gastronomiczny.

Domy spółdzielcze istnieją też w Wohyniu i Komarówce Podlaskiej. Co ciekawe, pierwotnie miały inne przeznaczenie. Jeśli chodzi o Komarówkę Podlaską, spore zasługi dla ruchu spółdzielczego miał ksiądz Jan Rudnicki. Otóż to z jego inicjatywy w roku 1909 powołane zostało Spółdzielcze Stowarzyszenie Spożywców "Jedność" w Komarówce Podlaskiej. Początkowo użyczał instytucji własnej plebanii. Gdy w latach 20. wybudowana została nowa plebania obok nowego kościoła, stara plebania oddana została całkowicie w użytkowanie spółdzielcom. Zbudowany pod koniec XIX wieku budynek trzeba było zaadaptować do nowych celów. W latach 30. dobudowano piętro. W takiej postaci istniej do dziś. Jest budynek usytuowany przy ul. ks. Rudnickiego 5, murowany, otynkowany, na planie prostokąta, z gzymsem i przybudówkami.

Jeśli chodzi zabytkowe budynki związane ze spółdzielczością w Komarówce Podlaskiej, można jeszcze wspomnieć o dawnym gmachu Kasy Stefczyka. W 1911 roku, czyli dwa lata po powstaniu "Jedności" powołano w Komarówce, także z inicjatywy księdza Jana Rudnickiego, Towarzystwo Oszczędnościowo-Kredytowe, które w 1924 roku przekształciło się w Kasę Stefczyka. Sam budynek Kasy wzniesiono w latach 1936-1937. Od 1944 był siedzibą założonego wtedy Prywatnego Gimnazjum Koedukacyjnego Spółdzielni Oświatowej w Komarówce, potem Banku Spółdzielczego (do 2013 roku). Potem stał się własnością prywatną. Jest to dwupiętrowy, symetryczny budynek w stylu modernistycznym z nieregularnym rozkładem balkonów.

Dawny dom spółdzielczy znajduje się też w Wohyniu przy ul. Radzyńskiej 3. Został on wzniesiony w roku 1912 dzięki pomocy księcia Seweryna Czetwertyńskiego jako dom mieszkalny służby kościelnej. Dlatego ma formę piętrowej kamienicy. Dopiero z czasem zmieniła się jego funkcja.

(.)

Co sądzisz na ten temat?

podoba mi się 0
nie podoba mi się 0
śmieszne 0
szokujące 0
przykre 0
wkurzające 0
facebookFacebook
twitterTwitter
wykopWykop
komentarzeKomentarze

komentarz(0)

Brak komentarza, Twój może być pierwszy.

Dodaj komentarz

0%