85. rocznica śmierci Stanisława Sitkowskiego (14 I 1938)

Dziś mija 85. rocznica śmierci Stanisława Sitkowskiego, lekarza, społecznika i samorządowca z Radzynia, bardzo szanowanego za życia i po śmierci przez mieszkańców naszego miasta.

Stanisław Kostka Apolinary Sitkowski urodził się 22 VII 1866 roku w Lublinie jako syn urzędnika Aleksandra Sitkowskiego i Bronisławy ze Smolińskich. W 1893 roku ukończył studia medyczne na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. Początkowo praktykował w Czemiernikach. W 1905 roku przeniósł się do Radzynia. Zatrudnił się w szpitalu im. św. Kunegundy. Był jednocześnie lekarzem chorób wewnętrznych (internistą) oraz ginekologiem. Z czasem został zastępcą dyrektora szpitala.

Jako lekarz uczestniczył w zjazdach lekarzy, na których prezentował odczyty dotyczące praktyki lekarskiej: "O aseptyce położniczej w praktyce prywatnej na prowincji" (1914) i "Sigmomanometria w praktyce lekarza prowincjonalnego". Należał do Lubelskiego Towarzystwa Lekarskiego. W latach 1924-1925 był sekretarzem tej organizacji.

W Radzyniu był znany i szanowany nie tylko jako lekarz, ale także jako społecznik, działacz społeczny, kulturalny i samorządowy.

W okresie zaborów wspierał rozwój polskiego szkolnictwa. W latach 1906-1907 był sekretarzem radzyńskiego koła Polskiej Macierzy Szkolnej (organizacji kulturowo-oświatowej działającej w zaborze rosyjskim). W okresie międzywojennym dzięki finansowemu wsparciu Sitkowskiego mogło funkcjonować w Radzyniu gimnazjum, czyli ówczesna szkoła średnia.

W 1895 r. należał do grona założycieli Towarzystwa Straży Ogniowej w Radzyniu.

W 1909 r. razem z grupą przyjaciół – m.in. Antonim Brydzińskim i inżynierem Henrykiem Levittoux – stworzył Towarzystwo Miłośników Sceny i Muzyki, które działało także w okresie międzywojennym. Organizowało ono życie kulturalne w Radzyniu. W latach 1922-1925 dzięki Towarzystwu wybudowano w naszym mieście budynek kinoteatru przy ul. Warszawskiej, zwany po wojnie Domem Sportowca (obecnie już nieistniejący). Wystawiano w nim różne sztuki teatralne. Przy Towarzystwie działał też chór prowadzony przez Kazimierza Prejznera. W jego występach uczestniczył sam Sitkowski oraz jego żona. Oprócz tego podczas organizowanych przez Towarzystwo koncertów grał na wiolonczeli. On i inni członkowie TMSiM grali na nich utwory Ludwiga van Beethovena, Fryderyka Chopina, Franza Schuberta, Roberta Schumana czy Ignacego Jana Paderewskiego.

Sitkowski był też prezesem Związku Strzeleckiego – organizacji zajmującej się przysposobieniem wojskowym młodzieży oraz jej rozwojem fizycznym.

Stanisław Sitkowski udzielał się też na polu lokalnej polityki. Przez wiele lat był radnym powiatowym. Miał spory wkład w doprowadzeniu do wykupienia działki pod istniejący do dnia dzisiejszego stadion w Radzyniu.

W okresie „sanacji” należał do związanego z ówczesnymi rządami Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR). Należał do Rady Powiatowej BBWR. W 1935 roku był delegatem do Wojewódzkiego Kolegium Wyborczego. Z racji działania w Bloku uczestniczył w różnych wiecach. Przemawiał n. p. na wiecu protestującym przeciw działaniom Niemców w Wolnym Mieście Gdańsku wymierzonym w Polaków.

Prezydent Ignacy Mościcki nadał Stanisławowi Sitkowskiemu za jego pracę na rzecz społeczeństwa Złoty Krzyż Zasługi, a Rada Miasta Radzynia – tytuł honorowego obywatela miasta.

Stanisław Sitkowski zmarł 14 I 1938 roku. Został pochowany na radzyńskim cmentarzu parafialnym w rodzinnym grobowcu.

Pamięć o zasługach lekarza-społecznika sprawiła, iż nadano jego imię ulicy Kozirynek, przy której znajdował się niegdyś szpital. Jest to jedna z ważniejszych ulic w mieście, prowadząca w kierunku wspomnianego wyżej cmentarza parafialnego (potocznie zwanego "starym cmentarzem"). Obok niego znajdują się przy niej też inne cenne zabytki – pałac Szlubowskich zwany "pałacem Gubernia" wraz z parkiem i XVII-wieczna kaplica p. w. Aniołów Stróżów (jedna z najstarszych budowli w mieście), a poza nimi jeszcze Szkoła Podstawowa nr 2, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Zofii Sękowskiej, jeden ze stawów zespołu pałacowo-parkowego przy pałacu Potockich, radzyński Zarząd Rejonowy Polskiego Czerwonego Krzyża, Klub Honorowych Dawców Krwi w Radzyniu, kontener PCK na ubrania, pojemnik na nakrętki, Zakład Doskonalenia Zawodowego, zabytkowa kapliczka, jeden ze sklepów PSS „Społem” („Gama”) oraz jedna z aptek. Niegdyś była tam też siedziba Biblioteki Pedagogicznej. Dwa główne wejścia na stary cmentarz (zachodnie i północne) są właśnie od strony ul. Sitkowskiego. Będąca jej przedłużeniem ulica Podlaska prowadzi za miasto w kierunku Ustrzeszy.