500. rocznica śmierci Macieja z Miechowa (8 IX 1523)

Dziś mija okrągła, 500. rocznica śmierci Macieja Karpigi zwanego Maciejem z Miechowa albo Miechowitą – historyka, kronikarza, geografa i lekarza, autora dzieł popularyzujących wiedzę o Polsce w innych krajach.

Maciej Karpiga urodził się w 1457 roku w Miechowie (obecnie miasto powiatowe w woj. małopolskim) w rodzinie mieszczańskiej. Wiedzę w Akademii Krakowskiej (w latach 1474-1478), a potem we Włoszech na uniwersytetach w Padwie i Bolonii.

Cieszył się sławą jako lekarz. Nieraz był wzywany na dwory królewskie – polski i węgierski. Od 1488 r. aż do śmierci wykładał medycynę na Akademii Krakowskiej. Ośmiokrotnie wybierano go na rektora pierwszej polskiej uczelni. W 1507 r. został księdzem.

Jednak jego osiągnięcia nie ograniczały się do medycyny. Był też autorem dwóch ważnych książek dotyczących historii i geografii.

W 1517 roku wydany został "Traktat o dwóch Sarmacjach" (oryginalny łaciński tytuł: "Tractatus de duabus Sarmatiis, Asiana et Europiana et de contentis in eis"). Był to geograficzno-etnograficzny opis Europy środkowo-wschodniej oraz wschodniej. Jego dzieło zostało spisane po łacinie, ale było tłumaczone na inne języki, głównie niemiecki i włoski. Wielokrotnie je wznawiano. Tylko w XVI w. było 18 wydań. W zamyśle miało przybliżać wschodnią część Europy mieszkańcom Europy zachodniej, którzy niewiele o niej wiedzieli. Był w tym też zamysł polityczny. Często bowiem problemy z porozumieniem z ludźmi Zachodu i niechęć tych ostatnich do Polski wynikały nie tylko z naturalnych rozbieżności interesów, ale również z ignorancji tych ostatnich, stereotypów i wynikających stąd uprzedzeń.

Zaledwie dwa lata później, w roku 1519, ukazało się inne ważne dzieło Miechowity – "Chronica Polonorum" ("Kronika Polski"). Była to wielka kronika dziejów Polski inspirowana wcześniejszym dziełem Jana Długosza, którego zresztą Maciej z Miechowa miał okazję poznać osobiście i którego podziwiał. Zresztą pierwsza część jego kroniki opisująca wydarzenia do 1480 roku jest właściwie tylko streszczeniem kroniki Długosza. Ważniejsza jest druga część opisująca wydarzenia od 1480 roku aż do czasów współczesnych Miechowicie. Jest to ważne źródło historyczne dostarczające szeregu informacji nie tylko o wydarzeniach politycznych, ale także o historii miast, obyczajowości i życiu umysłowym w Polsce przełomu XV i XVI wieku. Oprócz tego cały wywód Miechowita poprzedził geograficznym opisem Polski, twierdząc, że znajomość geografii jest konieczna dla zrozumienia historii i polityki.

Maciej z Miechowa pisał też o medycynie. W 1508 r. opublikował dwie rozprawki o chronieniu się przez epidemiami. W 1522 r. ukazała się jego książka "Zachowanie zdrowia" (oryginalny tytuł: "Conservatio sanitatis"). Był to zbiór rad dotyczących zdrowia. Miechowita zwracał uwagę na zdrowe odżywianie i dobre powietrze.

Maciej z Miechowa zmarł 8 IX 1523 roku w Krakowie. Pochowany został w podziemiach katedry wawelskiej.

Miechowita jest upamiętniony pomnikami w Miechowie i Krakowie, nagrodą i statuetką w Miechowie, ulicami w Miechowie, Krakowie i Wrocławiu, nazwą pociągu Kraków-Piła.