150. rocznica śmierci Maksymiliana Gierymskiego (16 IX 1874)

Dziś mija okrągła, 150. rocnica śmierci Maksymiliana Gierymskiego, znanego polskiego malarza.

Maksymilian Gierymski urodził się 9 X 1846 roku w Warszawie. Był synem urzędnika. W 1862 r. rozpoczął studia w Instytucie Politechnicznym i Rolniczo-Leśnym w Puławach, jednak przerwał je już po kilku miesiącach, by wziąć udział w powstaniu styczniowym. Nie wiadomo, gdzie dokładnie walczył, ale prawdopodobnie na terenach Lubelszczyzny i Kielecczyzny. Nie zginął, co więcej udało mu się ukryć fakt walki w powstaniu i uniknąć represji.

W 1864 r. wznowił naukę, ale na zupełnie rodzaju szkole, a mianowicie w Klasie Rysunkowej – uczelni artystycznej. Porzucił ją jednak w 1865 roku. Przez pewien czas kształcił się sam, jednak w 1867 r. uzyskał stypendium rządowe i wyjechał do Monachium, które było wtedy znaczącym ośrodkiem artystycznym, do którego wyjeżdżało wielu polskich artystów. W Bawarii pozostał do końca życia, nie licząc wakacyjnych wizyt w Polsce w latach 1870-1872 oraz wizyty we Włoszech w 1871 roku. Stał się czołową postacią polskiego środowiska artystycznego w Monachium.

Malował głównie sceny wojskowe, w tym powstańcze, mające w tle polskie pejzaże, czego przykładem mogą być takie obrazy jak "Powstaniec z 1863 roku" (1869), "Potyczka z Tatarami" (1867) czy najbardziej znany "Patrol powstańczy" (1872). Przedstawiał na swych obrazach także sceny z polowań (jak na obrazie "Wyjazd na polowanie" z 1871 r.), same pejzaże (jak na obrazie "Jabłoń nad potokiem" z 1868 r.) czy sceny obyczajowe (jak na obrazie "Pogrzeb w małym miasteczku" z 1868 r.).

Jego obrazy zdobyły uznanie, paradoksalnie większe poza Polską niż w ojczyźnie. Były kupowane w Monachium. Składano na nie zamówienia z innych krajów. Gierymski mógł swe dzieła zaprezentować na wystawach w Berlinie, Wiedniu i Londynie.

Częste pojawianie się w jego twórczości powstania styczniowego budzić może skojarzenie z innymi wybitnym artystą, Arturem Grottgerem. Obaj malarze mieli jednak inny styl. U Grottgera był sporo symboliki i patosu, natomiast Gierymski podchodził do tematu inaczej. Ukazywane na jego obrazach sceny wydają się realistyczne, niemal fotograficzne, przedstawiające pozornie przypadkowo uchwycone postacie i pieczołowicie przedstawioną przyrodę w tle.

W ślady Maksymiliana Gierymskiego poszedł jego młodszy brat Aleksander (1850-1901), który z czasem także stał się sławnym malarzem.

Maksymilian Gierymski zmarł na gruźlicę 16 IX 1874 roku w uzdrowiskowym mieście Bad Reichenhall niecały miesiąc przed swymi 28. urodzinami. Tam też został pochowany.

Na koniec artykułu zamieszczam kilka obrazów Maksymiliana Gierymskiego.

"Patrol powstańczy":

"Powstaniec z 1863 roku":

"Potyczka z Tatarami":

"Wyjazd na polowanie":

"Jabłoń nad potokiem":