Nowy Tomyśl

Partnerskim miastem Radzynia Podlaskiego jest Nowy Tomyśl.

Nowy Tomyśl jest miastem powiatowym w województwie wielkopolskim, w zachodniej Wielkopolsce, położonym nad rzeką Szarką (dopływem Obry, a dokładniej Jeziora Grójeckiego, przez którą ona przepływa), 487 km na zachód od Radzynia, 60 km na zachód od Poznania, 363 km na zachód od Warszawy, 118 km na wschód od przejścia granicznego na granicy z Niemcami w Świecku, 200 km na wschód od niemieckiej stolicy – Berlina, 69 km na północny wschód od Zielonej Góry, 86 km na południowy wschód od Gorzowa Wielkopolskiego, 167 km na północny zachód od Wrocławia, 185 km na południowy wschód od Szczecina. Powiat nowotomyski, którego jest siedzibą, jest w zachodniej części województwa wiekopolskiego, graniczy od północy z powiatem czarnkowsko-trzcianieckim, od północnego zachodu z pow. szamotulskim, od zachodu z pow. poznańskim, od południa z powiatami grodziskim i wolsztyńskim, od zachodu z województwem lubuskim, a konkretniej z powiatami zielonogórskim, międzyrzeckim i świebodzińskim. Ciekawostką jest to, że Nowy Tomyśl, choć jest miastem powiatowym, jest zarazem siedzibą gminy miejsko-wiejskiej, w skład której obok samego miasta wchodzi 18 sołectw (Boruja Kościelna, Boruja Nowa, Bukowiec, Cicha Góra, Chojniki, Glinno, Grubsko, Jastrzębsko Stare, Kozie Laski, Nowa Róża, Paproć, Przyłęk, Róża, Sątopy, Sękowo, Stary Tomyśl, Szarki, Wytomyśl). Gmina ma 27,6 tys. mieszkańców, natomiast samo miasto – 13,7 tys. mieszkańców.

Obszar dzisiejszego Nowego Tomyśla i jego okolice były niegdyś pokryte lasem. Pierwsze ślady obecności ludzkiej pochodzą sprzed 11 tysięcy lat, jednakże aż do XVIII wieku rejon ten nie był trwale zasiedlony. Zmieniło się dopiero w XVIII w. dzięki osadnictwu olęderskiemu. Olędrami nazywano osadników, między innymi pochodzenia holenderskiego, którzy przybywali na tereny dawnej Rzeczpospolitej i zasiedlali pustki. W okolicach Nowego Tomyśla osiedlali się raczej Niemcy, ale także Polacy. Pod koniec lat 70. XVIII w. właściciel okolicznych ziem, Feliks Szołdrski, doszedł do wniosku, że korzystne będzie założenie miasta, które pełniłoby rolę ośrodka handlowo-rzemieślniczego dla okolicznych osad. Dzięki przywilejowi króla Stanisława Augusta Poniatowskiego 8 IV 1786 roku oficjalnie założone zostało miasto Nowy Tomyśl. W jego centrum wytyczono rynek. Miasto powstało w miejscu, gdzie znajdowała się wieś Lutomyśl. Nazwa miasta była zniekształceniem jej nazwy. Herb Nowego Tomyśla przedstawia bok łodzi na czerwonym tle. Jest szlachecki herb Łodzia, którym pieczętował się założyciel miasta Feliks Szołdrski.

Zaledwie 7 lat po założeniu nowe miasto w wyniku drugiego rozbioru Polski znalazło się w granicach Prus. W latach 1807-1814 miasto było częścią Księstwa Warszawskiego. Po jego likwidacji znalazło się w obrębie Wielkiego Księstwa Poznańskiego, które faktycznie było częścią Prus. Duża ilość osadników niemieckich sprawiła, że przez wiele dziesięcioleci w Nowym Tomyślu dominował luteranizm. Zbór ewangelicki założono w 1780 r., czyli jeszcze przed formalnym założeniem miasta. Katolicy udawali się do kościoła w Wytomyślu. Kościół katolicki został wybudowany dopiero w 1895 roku. Obok tego kościoła i dawnego zboru, w 1946 r. także zamienionego na kościół katolicki, status zabytku mają też ratusz z 1879 r., budynek poczty z 1884 r., młyn z 1885 r., wieża ciśnień z 1913 r. oraz kilka kamienic z drugiej połowy XIX w. albo początku wieku XX.

Miasto zostało wyzwolone w trakcie powstania wielkopolskiego w 1919 roku i ostatecznie weszło w skład odradzającego się państwa polskiego.

W okresie II wojny światowej i okupacji niemieckiej miasto zostało bezpośrednio wcielone do III Rzeszy. Był to okres terroru i germanizacji. Niemcy wycofali się pod koniec stycznia 1945 roku.

Okres powojenny był okres wzrostu ilości mieszkańców. Powstała wtedy fabryka narzędzi chirurgicznych. Wzrost znaczenia sprawił, że podczas reformy administracyjnej z 1999 r., która przywracała powiaty, postanowiono utworzyć nie istniejący wcześniej powiat nowotomyski.

W 2010 r. w Radzyniu utworzona została fabryka narzędzi chirurgicznych należąca do firmy B.Braun. Jest ona też właścicielką wspomnianej wcześniej fabryki w Nowym Tomyślu. Stąd zrodził się pomysł, by oba miasta nawiązały współpracę partnerską. W 2013 r. władze Radzynia wysłały list w tej sprawie. Pomysł został zaakceptowany. Oficjalne nawiązanie partnerstwa nastąpiło 5 IX 2014 r. w wyniku uchwał rad obu miast.