80. rocznica śmierci Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej (9 VII 1945)

06:00, 09.07.2025

Skomentuj

Dziś mija okrągła, 80. rocznica śmierci Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, znanej polskiej poetki, a także dramatopisarki.

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska urodziła się 24 XI 1891 r. w Krakowie jako Maria Kossak. Była córką sławnego malarza Wojciecha Kossaka. Cała rodzina była prawdziwą "artystyczną dynastią". Mężczyźni z tej rodziny (jej dziadek Julian, ojciec i brat Jerzy) byli znanymi malarzami, natomiast kobiety (ona, jej siostra Magdalena Samozwaniec i stryjeczna siostra Zofia Kossak-Szczucka) – znanymi pisarkami.

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska nie miała żadnego formalnego wykształcenia. Zdobyła jednak obszerną wiedzę dzięki starannej edukacji domowej, samodzielne podejmowanym lekturom, licznym podróżom oraz kontaktom z różnymi ciekawymi ludźmi, którzy bywali u jej rodziny.

Zadebiutowała w 1922 r. tomikiem poezji "Niebieskie migdały". Potem były kolejne tomiki: "Różowa magia" (1924), "Pocałunki" (1926), "Cisza leśna" (1928), "Śpiąca załoga" (1933), "Krystalizacja" (1937). W okresie wojny dołączyły do nich dwa kolejne: "Róża i lasy płonące" (1940) i "Gołąb ofiarny" (1941). Poza poezją tworzyła też dramaty (m. in. groteskową "Babę-dziwo" z 1938 r.), jednak nie były one tak cenione jak jej wiersze.

W 1939 r. uciekła z kraju przed Niemcami. Udało jej się dotrzeć do Wielkiej Brytanii. Tam zmarła na raka 9 VII 1945 roku w Manchesterze. Została pochowana na tamtejszym Cmentarzu Południowym (Southern Cementary).

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska już za życia była ceniona przez krytyków i innych pisarzy. Kojarzona jest przede wszystkim jako "poetka miłości" umiejąca pięknie i subtelnie o niej pisać. Pisała także o innych uczuciach kobiet, a także o przyrodzie. Mniej więcej do roku 1927 r. w jej twórczości dominowały utwory radosne, pogodne i żartobliwe. Potem coraz częściej zaczęła pisać o przemijaniu, starzeniu się i śmierci. Spośród jej wierszy szczególnie cenione były epigramaty, czyli krótkie wiersze z niespodziewaną puentą. Była także autorką aforyzmów.

Na koniec artykułu zamieszczam wiersze "Miłość i "Wybrzeże" oraz linki do piosenek Sanah i zespołu Ponad Chmurami, w których jako teksty użyte zostały wiersze Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.

"Miłość":

Nie widziałam cię już od miesiąca.

I nic. Jestem może bledsza,trochę śpiąca,

trochę bardziej milcząca,

lecz widać można żyć bez powietrza!

"Wybrzeże":

Meduzy rozrzucone niedbale,

muszle, które piasek grzebie,

i ryba opuszczona przez fale,

jak serce moje przez ciebie.

Ponad Chmurami – "Poduszka z chmielu":

https://www.youtube.com/watch?v=5uM3AoxUrrw