Dziś Kościół wspomina świętego Mateusza, jednego z 12 apostołów oraz autora jednej z czterech Ewangelii. W Radzyniu i Czemiernikach są przedstawiające go rzeźby.

Niewiele wiadomo na jego temat. Jego ojciec miał na imię Alfeusz. On sam początkowo nosił imię Lewi. Mieszkał w Kafarnaum. Należał do grona rzymskich poborców podatkowych, w polskich tłumaczeniach nazywanych "celnikami". Byli oni pogardzani przez innych Żydów, gdyż uważano ich za wysługujących się Rzymianom. Ponadto wielu z nich było chciwych i dopuszczało zdzierstw. Mimo to Jezus nie odnosił się do nich wrogo i zadawał się z nimi, co wywoływało zdziwienie, a nawet oburzenie. Jak tłumaczył: "Nie zdrowi potrzebują lekarza, ale ci, którzy się źle mają". Te słowa padły właśnie w kontekście spotkania przez Zbawiciela świętego Mateusza i powołania go.

Ewangelie opisują, że Chrystus, będąc w Kafarnaum, dokonał uzdrowienia paralityka. Niedługo po tym spotkał Lewiego nad znajdującym się w pobliżu miasta jeziorem Genezaret. Powiedział do niego: "Pójdź za Mną!". Mateusz poszedł. Dołączył do jego uczniów. Wcześniej zorganizował jednak ucztę na cześć Jezusa, na którą zaprosił innych celników. Wiele osób, zwłaszcza faryzeuszy, było zdziwionych czy wręcz oburzonych ucztowaniem z ludźmi, których postrzegano jako wielkich grzeszników. Jezus odpowiadał: "Nie zdrowi potrzebują lekarza, ale ci, którzy się źle mają".

Prawdopodobnie to Jezus nadał Lewiemu nowe imię - Mateusz, podobnie jak Szymonowi-Piotrowi, choć w Ewangeliach nie jest to napisane wprost, niemniej sugeruje to sekwencja zdarzeń - przed powołaniem przyszły apostoł nazywany jest Lewim, potem już Mateuszem. To drugie imię pochodzi od hebrajskiego wyrażenia Mattaj, które znaczy "dar od Boga". Imionami o podobnym znaczeniu są grecki Teodor, łaciński Deusdedit i słowiański Bogdan. Imię "Mateusz" dzięki temu, że jest imieniem apostoła (i autora Ewangelii) stało się w Europie (w tym w Polsce) popularnym imieniem.

Jakiś czas po powołaniu św. Mateusza nastąpił wybór spośród uczniów dwunastu apostołów. W gronie znalazł się także Mateusz.

Po Zmartwychwstaniu i Wniebowstąpieniu Chrystusa święty Mateusz przez pewien czas przebywał w Palestynie. Prowadził ewangelizację wśród Żydów. Właśnie to było prawdopodobnie przyczyną, dla którego spisał Ewangelię.

Ewangelie są najważniejszymi księgami Nowego Testamentu i całego Pisma Świętego, opisują bowiem życie, nauczanie, cuda, znaczenie misji, mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Podobnie jak pozostałe księgi Biblii uważane są za natchnione. Samo słowo "Ewangelia" jest spolszczoną wersją greckiego słowa "Euangelion", które jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa "besora" i znaczy "Dobra Nowina", w tym wypadku oczywiście dobra nowina o Jezusie Chrystusie.

Ewangelia według świętego Mateusza została spisana między rokiem 50 a 60, prawdopodobnie około roku 55. Dokładny cel spisania nie jest znany, ale prawdopodobnie miała wspomagać ewangelizację Żydów. W źródłach starożytnych pojawiają się informacje, iż Ewangelia Mateusza była pierwszą z Ewangelii. Część badaczy przyjmuje tę informację za prawdziwą, inni uważają, że wcześniej mogła zostać spisana Ewangelia wg św. Marka.

Jest natomiast pewne, że św. Mateusz przekaz swój kierował do Żydów. Uważa się, iż jego Ewangelia jako jedyna księga Nowego Testamentu spisana została po hebrajsku lub po aramejsku. Oryginał nie zachował jednak. Znany jest tylko przekład grecki. Widać w nim wiele semityzmów. Jest ich najwięcej w porównaniu z pozostałymi Ewangeliami.

Wiele żydowskich zwyczajów i pojęć wymienionych w tekście nie jest przybliżanych, tłumaczonych czytelnikowi. Oprócz tego św. Mateusz konsekwentnie stara się ukazać Jezusa w kontekście Starego Testamentu i nauk proroków, a przede wszystkim przepowiedni mesjańskich, ukazując Jezusa jako mesjasza. Ewangelia rozpoczyna się od rodowodu Pana Jezusa, w którym wspomina się jego pochodzenie od Dawida.

Mateusz przekazał wiele szczegółów z życia i nauki Jezusa, których nie znajdziemy w innych Ewangeliach: np. rozbudowany tekst kazania na Górze, przypowieści o kąkolu, o ukrytym skarbie, o drogocennej perle, o dziesięciu pannach, informacje o pokłonie trzech mędrców i rzezi niewiniątek, o ucieczce do Egiptu, a także wizja sądu ostatecznego.

Po spisaniu Ewangelii św. Mateusz opuścił Ziemię Świętą i udał się do pogan. Są różne wersje kierunków jego podróży. Najprawdopodobniej udał się do Etiopii. Zginął śmiercią męczeńską. Data śmierci jest nieznana.

Jego szczątki zostały sprowadzone do Europy. Znajdują się w Salerno we Włoszech. Co ciekawe, miejsce to nie stało się popularnym miejscem pielgrzymek. Nie oznacza to jednak, że nie ma kultu św. Mateusza. Jego kościelne wspomnienie przypada na 21 IX.

W Polsce parafie pod jego wezwaniem są m. in. w Warszawie, Bydgoszczy, Olsztynie, Czeladzi, Mielcu, Myśliborzu czy Nowem nad Wisłą. W diecezji siedleckiej nie ma akurat żadnej takiej parafii, ale w archidiecezji lubelskiej jest jedna - w Chłaniowie w powiecie krasnostawskim.

W powiecie radzyńskim można zobaczyć dwie przedstawiające go rzeźby. Są one w dwóch najstarszych kościołach powiatu - w kościele św. Stanisława w Czemiernikach oraz w kościele Trójcy Św. w Radzyniu. W obu tych kościołach na zabytkowych ambonach są rzeźby wszystkich czterech ewangelistów, w tym św. Mateusza. Rzeźba z Radzynia podobnie jak ambona wykonana została w XVII wieku, natomiast rzeźba z Czemiernik powstała w drugim ćwierćwieczu XVIII wieku.