155. rocznica urodzin Wacława Wolskiego (28 IX 1865)

Dziś mija 155. rocznica urodzin Wacława Wolskiego, polskiego inżyniera, wynalazcy, przedsiębiorcy, działacza społecznego.

Wacław Wolski urodził się 28 IX 1865 roku w Brzeżanach (obecnie Ukraina) w rodzinie prawników. Gdy jego ojciec został wybrany na posła do parlamentu austriackiego, rodzina Wolskich przeniosła się do Wiednia. To tam młody Wacław Wolski ukończył szkołę średnią, a potem studia. Rodzice z początku chcieli, by kontynuował tradycje rodzinne i został prawnikiem, ale on zdradzał inne zainteresowania - techniczne - dlatego studiował wydziale budowy maszyn na politechnice. Zresztą uzyskał wsparcie wuja, Stanisława Szczepanowskiego, który był inżynierem i przedsiębiorcą. W tym czasie wydobywał ropę. To wpłynęło na drogę życiową Wolskiego.

Rozpoczął on pracę od praktyki w biurze technicznym, które prowadziło budowę linii kolejowej mającej połączyć założoną przez jego wuja rafinerię w Peczyniżynie (obecnie Ukraina) z Kołomyją. Potem trafił do Schodnicy pod Borysławiem, gdzie pracował jako robotnik, potem wiertacz, wreszcie jako kierownik techniczny.

Dał się poznać jako znakomity, pomysłowy mechanik. Sprowadzeni przez Szczepanowskiego wiertacze kanadyjscy używają prymitywnego wiertła na drągach z drewna olchowego. Wolski wymyśla wiertła z drągami metalowymi z łącznikami stożkowymi. Nowe urządzenie zyskuje miano "kanadyjki polskiej".

Później wymyśla inne ulepszenia, na przykład świder mimośrodowy, który dzięki specjalnym ruchom był w stanie wywiercić otwór większy od własnej średnicy. Równocześnie na identyczny pomysł wpadł prowadzący w Galicji interesy kanadyjski inżynier i przedsiębiorca William MacGarvey. Obaj mężczyźni porozumieli się i zgłosili wspólny patent.

W 1896 roku Wolski przeprowadził pierwsze w Europie próby wydobywania ropy naftowej za pomocą sprężonego gazu ziemnego. Prowadził badania nad zastosowaniem gazu ziemnego jako paliwa i nad skraplaniem gazów zawartych w ropie naftowej. Był pionierem w tych dziedzinach. Trudno w to uwierzyć, ale wtedy gaz ziemny był lekceważony jako zbędny dodatek do złóż ropy, któremu pozwalano się ulatniać. Przez całe swoje życie ogłosił około 30 prac w krajowych i zagranicznych czasopismach, poświęconych głównie tematowi przemysłu naftowego.

W 1900 roku Wolski założył we Lwowie własne przedsiębiorstwo zajmujące się wydobyciem i przerobem ropy naftowej.

W 1902 roku Wolski skonstruował swój najbardziej ceniony wynalazek - urządzenie do udarowego wykonywania otworów wiertniczych, tak zwanego taran hydrauliczny, w którym wiertło jest popychane strumieniem wody pod dużym ciśnieniem (14,5 atmosfery). Urządzenie to zostało zastosowane w Niemczech, na Kaukazie, a w latach 1905-1908 używano go do wykonywania odwiertów w zagłębiu w okolicach Borysławia. Szerzej poza Polską zaczęto używać go jednak dopiero w latach 50.. Przyczyną takiego stanu rzeczy było to, iż wynalazek wyprzedził za bardzo swoje czasy i paradoksalnie... zaszkodził Wolskiemu i przemysłowi naftowemu w Polsce! Otóż wzrost wydajności spowodował zbyt dużą podaż, a przez to spadek cen i problemy z płynnością finansową. Na początku XX wieku ropa naftowa nie była jeszcze tak ważna i potrzebna jak w późniejszych dekadach: przemysł samochodowy był w powijakach, podobnie lotniczy, a z drugiej strony lampy naftowe zyskiwały konkurencję w postaci oświetlenia elektrycznego.

Wolski, chcąc niejako "odkupić" swoją "winę" postanowił zadziałać na rzecz branży naftowej w zaborze austriackim. W 1908 roku z jego inicjatywy powstał Związek Producentów Ropy, który bronił interesów drobnych galicyjskich przedsiębiorstw naftowych przed wielkimi koncernami. Oprócz tego związek wystąpił do władz austriackich z wnioskiem, by w parowozach zamiast węgla używać ropy. Wprawdzie rząd wyraził na to zgodę, ale sprawa była sabotowana na niższych szczeblach.

Warto też odnotować, że Wolski był człowiekiem, który miał duże zrozumienie dla spraw kultury. Jego dom - willa Zaświecie - stanowił miejsce gromadzenia się ludzi z nią związanych. U Wolskich bywali często artyści, m.in. Ignacy Paderewski i Leopold Staff. Zresztą gospodyni, żona Wacława Wolskiego - Maryla z Młodnickich Wolska (1873-1930), córka narzeczonej Artrura Grottgera, sama była poetką, i to dość cenioną, choć nie należącą do grona najsławniejszych poetów swoich czasów. Cenioną poetką oraz prozaiczką była także córka Wolskich, Beata Obertyńska (1898-1980). Druga córka, Aniela Pawlikowska (1901-1980), była malarką.

Wacław Wolski zmarł na chorobę serca 27 VII 1922 roku we Lwowie. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na słynnym lwowskim Cmentarzu Łyczakowskim. Dopiero wiele lat po jego śmierci doceniono jego pomysły takie jak wspomniany taran hydrauliczny czy wykorzystywanie gazu ziemnego.