80. rocznica śmierci Czesława Tańskiego (24 II 1942)

Dziś mija 80. rocznica śmierci Czesława Tańskiego, polskiego malarza i lotnika, pioniera polskiego lotnictwa, ojca Tadeusza Tańskiego.

Czesław Tański urodził się 17 VII 1863 roku w Pieczyskach w zaborze rosyjskim (obecnie woj. mazowieckie, pow. grójecki) w rodzinie ziemiańskiej. Jego ojciec walczył w powstaniu styczniowym.

Czesław Tański studia artystyczne odbywał w Warszawie w Klasie Rysunkowej, gdzie malarstwa uczył go znany malarz Wojciech Gerson, a potem w Monachium. W roku 1885 wyjechał do Moskwy. Został tam członkiem Towarzystwa Moskiewskich Malarzy. Uczestniczył w działalności tego zrzeszenia oraz organizowanych przez nie wystawach. Udało mu się zdobyć uznanie jako autorowi portretów oraz obrazów przedstawiających konie.

W 1893 r. wrócił do kraju. Osiadł we wsi Wygoda (obecnie woj. lubelskie, pow. bialski, gm. Janów Podlaski). Mieszkając tam, oddał się nowej pasji, a mianowicie... próbom lotniczym. Stał się pionierem polskiego lotnictwa. Budował modele szybowców i samolotów mających śmigła. W 1895 r. skonstruował szybowiec nazwany „Lotnia”, przy pomocy którego wykonał kilka skoków na odległość 20-40 metrów. Początkowo skakał pod wiatr z rusztowania mającego wysokość kilku metrów, potem wykonywał również takie skoki na płaskim terenie, co było wówczas sporym wyczynem.

W 1899 roku zamieszkał w Warszawie i porzucił na pewien czas eksperymenty lotnicze. W 1901 roku wyjechał do Paryża, gdzie dokształcał się w dziedzinie malarstwa.

Po kilku latach Tański wrócił do pasji lotniczej. W 1907 roku zbudował napędzany ręcznie korbą śmigłowiec, zaś w 1912 r. – samolot o nazwie „Łątka”. Obie te konstrukcje były jednak nieudane i nie wzbiły się w powietrze. Po tym Czesław Tański zrezygnował z zajmowania się lotnictwem. Przeszedł jednak do historii jako pionier polskiego lotnictwa. Co więcej, nazwa jego szybowca z 1895 roku – lotnia – weszła później do języka polskiego jako określenie bezkadłubowego szybowca.

Na twórczość malarską Czesława Tańskiego składają się głównie akwarele. Malował pejzaże, portrety, sceny batalistyczne, akty. Najciekawszym jego obrazem jest obraz "Nasi malarze bataliści". Przedstawia on... polskich malarzy tworzących obrazy batalistyczne. Są oni ukazani... w kostiumach z dawnych epok. Obok po prawej stronie jest sam Czesław Tański przypatrujący się im.

Fascynację techniką, w tym m. in. lotnictwem, odziedziczył syn Czesława Tańskiego – Tadeusz Tański (1892-1941), który w przeciwieństwie do ojca nie był amatorem, ale zdobył techniczne wykształcenie. Był inżynierem i wybitnym konstruktorem. Na jego temat był już artykuł: https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/227980_80-rocznica-smierci-tadeusza-tanskiego-23-iii-1941.html

Czesław Tański zmarł 24 II 1942 roku w Olszance (obecnie woj. mazowieckie, pow. żyrardowski). Pochowany został na cmentarzu w Puszczy Mariańskiej.

Na końcu artykułu zobaczyć można zdjęcia z prób Tańskiego oraz wspomniany obraz "Nasi malarze bataliści":