Radzyń Chełmiński

Nasze miasto ma swojego "imiennika". Jest to Radzyń Chełmiński.

Radzyń zwany Chełmińskim jest niewielkim miastem, mniejszym od Radzynia Podlaskiego. Aktualnie ma nieco mniej niż 1800 mieszkańców. Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie grudziądzkim. Jest położony 340 kilometrów na północny zachód od Radzynia Podlaskiego, 210 km na północny zachód od Warszawy, 54 km na północny wschód od Torunia, 79 km na północny wschód od Bydgoszczy, 19 km na południowy wschód od Grudziądza, 39 km na wschód od Chełmna.

Radzyń Chełmiński prawa miejskie uzyskał w roku 1234. Jako część Ziemi Chełmińskiej podarowanej przez Konrada Mazowieckiego krzyżakom znalazł się w państwie krzyżackim. Krzyżacy pozostawili po sobie zamek, którego ruiny stoją do dnia dzisiejszego. Jego budowa zaczęła się jeszcze w XIII wieku a zakończyła się na początku następnego, XIV stulecia.

W XIV wieku wybudowany został też tamtejszy gotycki, ceglany kościół parafialny p. w. świętej Anny. Zatem w obu Radzyniach są parafie noszące wezwanie świętej Anny, choć ta z Radzynia Podlaskiego ma oczywiście bez porównania młodszą metrykę, erygowana została bowiem pod koniec XX wieku.

Co ciekawe, to właśnie w Radzyniu Chełmińskim zawiązany został Związek Jaszczurczy, organizacja pruskiego rycerstwa, początkowo działająca jawnie i tolerowana przez władze krzyżackie, z czasem jednak stająca się organizacją opozycyjną. Odegrała ona istotną rolę w XV wieku w procesie zbliżania się krzyżackich poddanych do Polski.

Po wojnie trzynastoletniej Radzyń Chełmiński znalazł się w Królestwie Polskim. Był w nim aż do I rozbioru w 1772 roku, kiedy to znalazł się w zaborze pruskim.

Do odradzającej się Polski został przyłączony w wyniku traktatu wersalskiego w 1920 roku. To właśnie w okresie międzywojennym obu miastom dla rozróżnienia do ich nazw zaczęto dodawać przymiotniki "Podlaski" i "Chełmiński", ale oficjalnie zostały do nich dodane dopiero po II wojnie światowej.