100. rocznica przyznania Polsce półwyspu Westerplatte

Dziś mija okrągła, 100. rocznica przyznania Polsce półwyspu Westerplatte, znanego z jego bohaterskiej obrony w 1939 roku.

Westerplatte jest to półwysep w Gdańsku, położony obok ujścia Martwej Wisły (jedna z odnóg delty Wisły) do Morza Bałtyckiego. Jego nazwa kojarzy się przede wszystkim z trwającą wiele dni bohaterską obroną polskiej placówki wojskowej w Wolnym Mieście Gdańsku podczas napaści III Rzeszy na Polskę w 1939 roku. Jak to się jednak stało, że byli tam polscy żołnierze?

W myśl postanowień traktatu wersalskiego z 1919 roku Gdańsk nie wszedł w skład ani Niemiec, ani Polski. Powstało miniaturowe państewko pod egidą Ligi Narodów o nazwie Wolne Miasto Gdańsk, obejmujące sam Gdańsk oraz okolice (m. in. Sopot). Regulacje ustalały prawa Polski.

Polska w myśl traktatów miała prawo korzystać z portu w Gdańsku, także do sprowadzania materiałów wojskowych. Wywoływało to jednak protesty Niemców wrogo nastawionych do Polski. Niemieckie strajki spowodowały paraliż dostaw amunicji w czasie obrony przed bolszewikami wiosną i latem 1920 roku. Dla ich zabezpieczenia jesienią tego roku sprowadzono do Gdańska oddział wojskowy, który miał zabezpieczać bezpieczeństwo dostaw. Gdańscy Niemcy protestowali przeciw temu, jak również przeciw samemu przeładowywaniu pod pretekstem obawy przed eksplozją materiałów wybuchowych. W końcu Liga Narodów postanowiła, że Polacy będą mogli rozładowywać swoje transporty wojskowe i mieć do tego celu ochronę wojskową, ale w miejscu oddalonym od centrum miasta i od portu. Specjalna komisja powołana w styczniu 1924 r. uznała, iż najodpowiedniejsze miejscem do tego celu będzie półwysep Westerplatte. Dlatego właśnie 14 III 1924 roku Liga Narodów przyznała Polsce półwysep Westerplatte.

Szybko uzyskano też zgodę na bezterminowe i bezpłatne użytkowanie terenu z prawem do pełnienia nadzoru wojskowego. Umożliwiło to założenie stałej bazy wojskowej. W styczniu 1926 r. na Westerplatte przybył pierwszy oddział wartowniczy złożony z żołnierzy 4. Dywizji Piechoty. Potem przybyło więcej żołnierzy. Z czasem na Westerplatte wybudowano magazyny amunicji, magazyny przeładunkowe, nowoczesną elektrownię i stację transformatorową. Teren został ogrodzony częściowo murem ceglanym, a częściowo drutem kolczastym.

Jak dobrze wiadomo, Westerplatte było jednym z pierwszych miejsc zaatakowanych po ataku hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku.