10. rocznica śmierci księdza Józefa Sondeja (28 II 2015)

Dziś mija okrągła rocznica śmierci księdza Józefa Sondeja – duchownego, działacza społecznego, kapelana AK.

Ksiądz Józef Sondej urodził się 1 III 1914 r. w Mazurach (obecnie woj. podkarpackie, pow. kolbuszowski) w rodzinie rolników. Uczył się w szkole ludowej w rodzinnej wsi, a potem w gimnazjum w Rzeszowie. Po zdaniu matury wstąpił do seminarium duchownego w Przemyślu. W 1939 r. uzyskał święcenia kapłańskie. Zaraz po tym został wikarym i katechetą w parafii we Frysztaku (wieś obecnie w woj. podkarpackim, pow. strzyżowskim). W okresie okupacji niemieckiej został zarazem kapelanem Armii Krajowej pełniącym posługę dla jej żołnierzy. Po wojnie był nieformalnym kapelana Demokratycznej Armii Krajowej, podziemnej organizacji antykomunistycznej stworzonej przez jego uczniów.

W 1955 r. został proboszczem parafii p. w. Chrystusa Króla w Rzeszowie. Funkcję tę pełnił aż do przejścia na emeryturę w 1994 roku. W latach 1966-1994 był też dziekanem dekanatu rzeszowskiego II. Przez długie lata pobytu w Rzeszowie gorliwie pełnił posługę duszpasterską. Prowadził różne grupy religijne i organizował nowe ośrodki duszpasterskie. Od 1970 r. tworzył duszpasterstwo akademickie dla studentów uczących się w Rzeszowie. W latach 70. walczył o ułatwienie dostępu do posługi religijnej. Zwalczające religię władze komunistyczne nieraz przeszkadzały w tych działaniach. Ksiądz Sondej był inwigilowany, wielokrotnie zatrzymywany, przesłuchiwany, skazywany na grzywny.

W latach 80. ksiądz Sondej stał się kimś w rodzaju nieformalnego kapelana NSZZ "Solidarność". Wspomagał też moralnie rolników walczących w 1981 r. o rejestrację rolniczej "Solidarności". Po wprowadzeniu stanu wojennego ks. Sondej głosił kazania, w których upominał się o godność człowieka oraz uczestniczył w organizowaniu pomocy dla internowanych działaczy opozycji.

Po 1989 r. ksiądz Sondej znalazł się w grupie osób walczących o przypomnienie i upamiętnienie żołnierzy podziemia antykomunistycznego, a także ofiar zbrodni w Turzy, gdzie NKWD zamordowało dużą grupę żołnierzy Armii Krajowej. Wspierał starania zmierzające do powstania we

Rzeszowie pomnika działaczy IV Zarządu Głównego WiN. Ostatecznie Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie stanął w 2013 roku. Ksiądz Sondej dokonał jego odsłonięcia.

Po przejściu na emeryturę w 1994 r. mimo podeszłego wieku nadal był aktywny, zarówno na polu duszpasterskim, jak też społecznym. Udzielał się jako spowiednik i kaznodzieja, przewodniczył wielu uroczystościom.

W 1995 r. został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Rzeszowa. W 2008 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Oprócz tego w 2013 r. otrzymał nagrodę honorową IPN "Świadek historii". Pośmiertnie w 2015 r. przyznano mu też odznakę "Zasłużony dla województwa podkarpackiego". Hierarchia kościelna przyznała mu tytuły prałata papieskiego (1977) i protonotariusza apostolskiego (1995).

Ksiądz Józef Sondej zmarł 28 II 2015 roku w Rzeszowie w dniu swoich 101. urodzin. Pochowany został na rzeszowskim cmentarzu Wilkowyja.