200. rocznica urodzin Włodzimierza Dzieduszyckiego (22 VI 1825)

Dziś mija okrągła, 200. rocznica urodzin Włodzimierza Dzieduszyckiego, polskiego ziemianina, działacza kulturalnego i gospodarczego, przyrodnika, kolekcjonera, bibliofila, mecenasa.

Włodzimierz Ksawery Tadeusz Dzieduszycki urodził się 22 VI 1825 roku w Jaryszowie (obecnie na Ukrainie) w zamożnej rodzinie ziemiańskiej. Miał tylko domową edukację, ale dość gruntowną.

Po ojcu, Józefie Kalasantym Dzieduszyckim, odziedziczył duży księgozbiór, który w trakcie swego życia znacznie powiększył o dzieła historyczne, przyrodnicze, pedagogiczne, a także druki staropolskie z XVI wieku. Zadbał o fachowe opracowanie tych ostatnich. W 1857 r. zbiór został przeniesiony z posiadłości Dzieduszyckiego w Poturzycy do Lwowa, a od 1858 r. zaczął być udostępniany. Tak powstała Biblioteka Dzieduszyckich. WQ 1886 r. założył periodyk "Rozprawy i Wiadomości Muzeum im. Dzieduszyckich", którym kierował aż do śmierci. W 1944 r. większa część zbiorów bibliotecznych Muzeum została ewakuowana do Krakowa. Przebywają tam do dziś.

Poza książkami Dzieduszycki kolekcjonował także dzieła sztuki oraz okazy fauny i flory. Te ostatnie też w 1858 r. przeniósł do Lwowa, a w 1880 r. udostępnił, tworząc Muzeum Przyrodnicze. W chwili otwarcia miało ono 286 egzemplarzy wypchanych zwierząt. Istnieje ono we Lwowie do dziś. Oprócz zbierania okazów zwierząt i roślin Dzieduszycki prowadził też nad nimi badania. Opublikował kilka prac o ptakach.

Dzieduszycki interesował się także kulturą ludową, zwłaszcza kulturą materialną. W celu jej podtrzymania i ochrony przed przemysłowym ujednolicaniem założył Muzeum Przemysłu Artystycznego we Lwowie (1874) oraz Krajową Szkołę Garncarską w Kołomyi (1876).

Był też aktywny jako mecenas. Fundował edukację z zakresu rolnictwa i weterynarii. Z kolei w okresie powstania styczniowego wspierał materialnie uchodźców uciekających przed rosyjskimi represjami na teren zaboru austriackiego.

W 1893 r. dla zabezpieczenia swoich dzieł utworzył ordynację poturzycką, zobowiązując jej przyszłych właścicieli do podtrzymywania tego, co stworzył.

W latach 1861-1867 był posłem na Sejm Krajowy Galicji, od 1866 r. będąc jego marszałkiem. W 1874–99 zasiadał w Izbie Panów (wyższa izba parlamentu Austro-Wegier).

Włodzimierz Dzieduszycki zmarł 18 IX 1899 roku w Poturzycy.