Dziś lub jutro mija okrągła, 500. rocznica śmierci Jana Hallera – polskiego drukarza, wydawcy i księgarza niemieckiego pochodzenia, jednego z pionierów drukarstwa w Polsce, który wydrukował pierwszą książkę po polsku oraz pierwszy polski drukowany zbiór praw.
Jan (Johann) Haller urodził się w 1467 roku w niemieckim mieście Rothenburg ob der Tauber (obecnie w kraju związkowym Bawaria). W 1482 roku zaczął edukację w Akademii Krakowskiej, ale nie zdobył żadnego tytułu naukowego. W 1491 r. otrzymał prawa krakowskiego mieszczanina.
Handlował początkowo winem i metalami. Był też ławnikiem i rajcą. W 1494 r. zajął się działalnością wydawniczą. Był to czas rozpowszechniania się nowego wynalazku – druku. Prawdopodobnie to właśnie Haller do Krakowa sprowadził Kaspra Hochfedera, niemieckiego drukarza działającego w ówczesnej stolicy Polski w pierwszych latach XVI wieku.
W 1505 r. Haller kupił drukarnię Hochfendera, wzbogacił zestaw czcionek i sam zaczął drukować książki. W 1510 r. kupił ponadto papiernię w Prądniku. Drukował między innymi podręczniki na użytek Akademii Krakowskiej, druki liturgiczne, dzieła starożytnych pisarzy (m. in. "Prace i dnie" Hezjoda), poradniki eleganckiego pisania listów. Ogółem wydało około 260 druków. Było to możliwe dzięki rosnącemu w Polsce popytowi na słowo pisane. Książki drukowane przez Hallera miały wysoki poziom edytorski.
We wrześniu 1505 r. Jan Haller uzyskał wielkie wyróżnienie. Sam król Aleksander nadał mu przywilej wyłączności na druki państwowe. W 1506 r. otrzymał bardzo ważne zlecenie. W związku z uchwaleniem w 1505 r. konstytucji "Nihil novi" regulującej zasady ustrojowe ówczesnego Królestwa Polskiego, wprowadzono zasadę, że prawa będą obowiązywać od momentu ich publikacji. Sejm zlecił przy okazji kanclerzowi Janowi Łaskiemu zebranie i wydrukowanie wszystkich już wcześniej uchwalonych ustaw. Prace trwały do 1506 roku. Gdy już zbiór, nazwany od nazwiska redagującego go kanclerza "Statutem Łaskiego", był gotowy, zlecono jego wydrukowanie właśnie Janowi Hallerowi. 12 egzemplarzy mającego 357 kart statutu zostało wydrukowanych na cennym pergaminie, 150 kolejnych – na papierze. Zawierały ilustracje – drzeworyty. Zgodnie z poleceniem króla Aleksandra rozesłano je po wszystkich starostwach.
W 1508 r. w drukarni Hallera wydrukowano pierwszą książkę napisaną w całości po po polsku – anonimową "Historyję umęczenia Pana naszego Jezusa Chrystusa".
Z usług Jan Hallera korzystał słynny historyk i lekarz Maciej z Miechowa (Miechowita), który drukował u niego "Traktat o dwóch Sarmacjach" oraz dzieła medyczne – poradnik dotyczący zapobieganiu dżumie oraz traktat "Conservatio sanitis" dotyczący ogólnie profilaktyki zdrowotnej. Z kolei Mikołaj Kopernik w 1509 r. zamówił u Hallera wydrukowanie swojego tłumaczenia z łaciny na grekę zbioru listów Teofila Symokatty, bizantyjskiego pisarza i historyka żyjącego w Egipcie na przełomie VI i VII wieku.
U Hallera drukowane były także książki między innymi Jana z Głogowa, Michała z Wrocławia, Jana ze Stobnicy, Jana z Oświęcimia, Wawrzyńca Korwina, Erazma z Rotterdamu, Jana Dantyszka, Pawła z Krosna, Horacego, Cycerona, Wergiliusza, a także liczne druki muzyczne.
Jan Haller zmarł 7 lub 8 X 1525 roku w Krakowie. Jego rodzina pozostała w Polsce. Odległym potomkami drukarza są generałowie Józef Haller (jeden z "ojców niepodległości") i Stanisław Haller. Na ich temat były oddzielne artykuły:
0
0
0
0
0
0
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz