Dziś mija 170. rocznica urodzin Aleksandra Gierymskiego, jednego z najbardziej znanych polskich malarzy.

Aleksander Gierymski urodził się 30 I 1850 w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Jego starszy brat, Maksymilian Gierymski (1846-1874) został malarzem. Pod jego wpływem malarstwem zainteresował się także Aleksander. Po ukończeniu szkoły średniej wstąpił w 1867 r. do Klasy Rysunkowej - ówczesnej warszawskiej szkoły sztuk pięknych. Potem w latach 1868-1873 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Po ukończeniu studiów przez następne kilka lat mieszkał we Włoszech, głównie w Rzymie. Towarzyszył początkowo choremu bratu, który w Italii próbował się leczyć w tamtejszych sanatoriach i który tam właśnie zmarł. Po jego śmierci pozostał jednak we Włoszech.

W 1879 r. wrócił do Warszawy. Nawiązał współpracę ze środowiskiem tamtejszych pozytywistów skupionych wokół czasopisma "Wędrowiec" Obok malowania wykonywał też ilustracje do gazet, głównie "Wędrowca" oraz "Kłosów". W okresie warszawskim, który trwał do 1885 r., powstała większość jego najbardziej cenionych obrazów - m.in. Przystań na Solcu (1883), Żydówka sprzedająca owoce (inaczej Pomarańczarka, 1881), Święto trąbek (1884).

W 1885 r. znowu wyjechał za granicę. Przebywał kolejno w Austrii, we Włoszech i w Monachium. W 1893 r. znowu przyjechał do kraju i na rok zamieszkał w Krakowie. Już jednak w 1894 r. znowu opuścił Polskę, tym razem już na zawsze. Z okresu krakowskiego pochodzą m.in. obrazy Trumna chłopska (1894) i Chłopiec niosący snop zboża (1895).

Przebywał jeszcze raz w Monachium, potem na przemian we Francji i we Włoszech. Zmarł w Rzymie między 6 a 8 III 1901 roku i tam też został pochowany.

Był malarzem, który nie był związany z żadną określoną szkołą malarską, choć był kojarzony z realizmem i z impresjonizmem. Z tym pierwszym kierunkiem łączy go tematyka obrazów, zwłaszcza we wspomnianym warszawskim okresie twórczości, kiedy to lubił sięgać po przyziemne tematy - brudne ulice, zwykli robotnicy i handlarze. Potrafił wszakże z takich tematów tworzyć dzieła. Współcześni mu nie potrafili jednak tego docenić. Chłodne przyjmowanie jego dzieł było jednym z głównych powodów opuszczenia Polski w 1885 roku. Dopiero po latach jego obrazy zostały docenione. Dziś uważane są za wybitne dzieła. Wielki sukcesem ogłoszono odnalezienie zaginionej podczas wojny Pomarańczarki.

Aleksander Gierymski umiejętnie nadawał nastrój swym obrazom odpowiednim doborem tematu, zestawieniem barw, grą świateł. Zwłaszcza w tym ostatnim miał osiągnięcia. Przykładami pięknej gry świateł, która sprawiła, że niektórzy kojarzą go z impresjonizmem, są obrazy W altanie (1882), a także powstałe już w okresie paryskim Zmierzch nad Sekwaną oraz Opera paryska w nocy. W obrazach przedstawiających sceny wieczorne mierzył się z przedstawieniem rozpraszającego się sztucznego światła latarni.

Swoistym paradoksem jest, że jego obrazy, nie ukazujące jakichś dramatycznych scen, ale przedstawiające krajobrazy albo proste sceny obyczajowe, były skontrastowane z jego charakterem. Był bowiem człowiekiem o dużym temperamencie i nerwowym, a do tego obsesyjnym perfekcjonistą niesamowicie przejmującym się jakością swych obrazów. W końcu zapadł na nerwicę.

Zmarł między 6 a 8 III 1901 roku w Rzymie i tam został pochowany.

Galeria z niektórymi jego obrazami: