70. rocznica urodzin Janusza Krupskiego (9 V 1951)

Dziś mija 70. rocznica urodzin Janusza Krupskiego, polskiego historyka, dziennikarza, wydawcy, urzędnika, działacza opozycji antykomunistycznej.

Janusz Krupski urodził się 9 V 1951 w Lublinie jako syn ślusarza. W rodzinny mieście ukończył Technikum Mechaniczne przy ul. Długosza, a potem studia historyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W czasie studiów był przewodniczącym Koła Naukowego Historyków. Sprzeciwiał się utworzeniu na KUL-u Socjalistycznego Związku Studentów Polskich (SZSP) – komunistycznej organizacji studenckiej.

W drugiej połowie lat 70. zaangażował się w tworzenie „drugiego obiegu”. Czynił to razem z Piotrem Jeglińskim. Temu ostatniemu udało się wyjechać na Zachód i stamtąd przemycić powielacz. Porozumiał się z Antonim Macierewiczem, założycielem Komitetu Obrony Robotników, i zaczął powielać czasopisma KOR-u – „Komunikat” i „Biuletyn”. Rok później dołączył do nich polecone Krupskiemu również przez Macierewicza czasopismo literackie „Zapis”. Ów kwartalnik był powielany w ilości około 400 egzemplarzy, co na podziemne warunki stanowiło dużą liczbę.

W 1977 r. Janusz Krupski założył własne czasopismo – „Spotkania”. W programowym tekście „O co chodzi?”, opublikowanym pod pseudonimem Janusz Topacz, pisał: „W oparciu o międzynarodową współpracę możemy dążyć do podstawowego dla nas celu, jakim jest niepodległa i demokratyczna Polska. Wolna Polska w Wolnym Świecie.„. W „Spotkaniach” artykuły publikowali m. in. ks. Franciszek Blachnicki, ks. Józef Tischner, Władysław Bartoszewski, Stefan Kisielewski, Tadeusz Żenczykowski.

W 1978 r. we Francji powstało wydawnictwo Editions Spotkania. Nazwa nawiązywała do wydawanego w kraju czasopisma. Były też liczne więzy personalne między wydawnictwem i czasopismem. Jegliński i Krupski zajmowali się też organizowaniem przemycania „bibuły” z zagranicy do Polski.

Po powstaniu w 1980 r. „Solidarności” Janusz Krupski podjął z nią współpracę. Został koordynatorem Sekcji Historycznej przy Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim w Gdańsku. Efektem prowadzonych przez niego prac dokumentacyjnych była książka „Grudzień 1970”, opublikowana przez Editions Spotkania w Paryżu (1987).

Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 r. miał zostać internowany, ale nie było go w domu. Ukrywał się przez 10 miesięcy. SB zdołała go aresztować dopiero w październiku 1982 roku. Wtedy został internowany. Wolność odzyskał w grudniu 1982 roku. W okresie internowania był kuszony możliwością wyjścia z podziemia i legalnego wydawania „Spotkań” i książek, oczywiście pod kontrolą cenzury. Zdecydowanie odmówił.

Od lat 70. był wielokrotnie zatrzymywany, szykanowany i zastraszany przez SB. Najgorszą rzeczą, jaka go spotkała, było dokonane w styczniu 1983 r. porwanie, wywiezienie do Puszczy Kampinoskiej i oblanie żrącą substancją (mieszaniną wodorotlenku sodu, lizolu i fenolu). Dotkliwie poparzony zdołał dojść dotrzeć do miejsca, gdzie udzielono mu pomocy. Rehabilitacja po tej próbie zastraszenia, a być może zabójstwa, trwała wiele tygodni. Dziś wiadomo, iż dokonała tego grupa funkcjonariuszy SB z t. zw. sekcji „D” zajmującej się działaniami nie tylko ewidentnie nielegalnymi nawet z punktu widzenia PRL-owskiego prawa, ale wręcz zbrodniczymi. Akcją dowodził Grzegorz Piotrowski, ten sam, który został skazany za porwanie i zabójstwo bł. ks. Jerzego Popiełuszki. W 1994 r. odbył się proces porywaczy, zakończony niewielkimi wyrokami więzienia.

Próba zastraszenia się nie powiodła. Po wydobrzeniu Janusz Krupski wrócił do tajnej działalności wydawniczej. „Spotkania” ukazywały się aż do 1988 roku.

W 1990 r. wydawnictwo Editions Spotkania przeniosło się do Polski. Prezesem pozostał Piotr Jegliński, natomiast Janusz Krupski został jego dyrektorem generalnym i pozostał nim do 1992 roku. Wydawnictwo wypuściło wiele ważnych książek dotyczących historii i współczesności Polski. Autor niniejszego artykułu ma kilka z nich w swej domowej biblioteczce: „Polskę lubelską” Tadeusza Żenczykowskiego (o Lubelszczyźnie w latach 1944-1945), „Na nieludzkiej ziemi” Józefa Czapskiego (o Polakach na Syberii), głośny zbiór wywiadów o obaleniu rządu Jana Olszewskiego „Lewy czerwcowy”, wywiad-rzekę z Jarosławem Kaczyńskim „Czas na zmiany” czy „Konfidenci są wśród nas” Michała Grockiego (właściwie Tomasza Tywonka).

Krupski wszedł też w skład kolegium redakcyjnego tygodnika „Spotkania”, który nazwą nawiązywał do dawnego czasopisma z drugiego obiegu. Pismo zaczęło się ukazywać na początku 1991 roku i wychodziło do 1993 roku.

W latach 1993-2000 Janusz Krupski prowadził własne wydawnictwo o nazwie Krupski i S-ka.

W 1992 r. został ekspertem nadzwyczajnej sejmowej Komisji do Zbadania Skutków Stanu Wojennego, która działała do 1993 roku. W latach 1993-1995 zasiadał w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej.

W latach 2000-2006 Janusz Krupski był wiceprezesem Instytutu Pamięci Narodowej.

W 2006 r. został kierownikiem Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Z racji pełnienia tej funkcji wyruszył na obchody 70. rocznicy zbrodni w Katyniu w 2010 roku. Niestety zginął w katastrofie smoleńskiej 10 IV 2010 roku. Jego szczątki spoczęły na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Pośmiertnie odznaczony został Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W 2015 r. odznaczono go Krzyżem Wolności i Solidarności.