Zabytkowe budynki kolejowe w powiecie radzyńskim

Na terenie powiatu radzyńskiego są 3 zabytkowe budynki w momencie budowania będące budynkami kolejowymi.

Pierwszym z nich jest oczywiście budynek dworca kolejowego w Bedlnie Radzyńskim. Stacja Radzyń Podlaski powstawała w latach 1894-1898. Wokół niej wyrosła nowa miejscowość – Bedlno Radzyńskie, nazywane tak dla odróżnienia od innego Bedlna, położonego na północny zachód od miasta, nie – jak stacja – na północny wschód. Pierwszy budynek dworcowy wybudowany został już w 1898 roku, ale uległ zniszczeniu w czasie I wojny światowej. Budynek obecnie istniejący został wzniesiony już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Wypełniał swą funkcję aż do likwidacji stacji kolejowej w Bedlnie pod koniec lat 90. XX wieku. Po reaktywowaniu stacji został wyremontowany, ale nie przywrócony do użytkowania.

Budynek dworcowy w Bedlnie Radzyńskim jest parterową, murowaną, otynkowaną budowlą z przybudówką. Usytuowany jest na północny wschód od torów. Wybudowany został w stylu eklektycznym z elementami ornamentyki typowej dla secesji z początku XX wieku.

Dwoma pozostałymi zabytkowymi budynkami kolejowymi z terenu powiatu radzyńskiego są dwie tak zwane koszarki kolejowe. Jedna z nich znajduje się w Bezwoli, druga – w Siedlanowie.

Czym jest koszarka kolejowa? Samo słowo "koszarka" oznacza rodzaj... statku, a konkretnie statek bez napędu, który ma pomieszczenia mieszkalne dla robotników zatrudnionych przy pracach hydrotechnicznych. W metaforyczny sposób "koszarkami kolejowymi" zaczęto z czasem określać budynki mieszkalne przy obiektach kolejowych przeznaczone dla pracowników kolei, przeważnie dróżników.

Dwie takie koszarki kolejowe są na terenie powiatu radzyńskiego. Obie wybudowane zostały na przełomie XIX i XX wieku. Koszarka w Bezwoli położona jest w północnej części tej wsi, na południe od torów linii kolejowej. Obecnie jest zwykłym domem mieszkalnym. Jest murowana, wybudowana z czerwonej cegły, nieotynkowana, kryta eternitem, mająca wejście od południa, ozdobiona fryzem kostkowym.

Koszarka w Siedlanowie usytuowana jest w centrum wsi na południe od torów. Też jest murowana, z czerwonej cegły, nieotynkowana, z fryzem kostkowym i z eternitem. Elementem charakterystycznym innym niż w Bezwoli są ozdobne łuki z cegieł nad oknami. Również siedlanowska koszarka obecnie jest już zwykłym domem mieszkalnym.

Warto odnotować, iż w zaborze rosyjskim wzdłuż kolei warszawsko-petersburskiej koszarki były wznoszone w t. zw. rosyjskim stylu urzędowym. Były wznoszone z czerwonej cegły, nieotynkowane, z dwuspadowym dachem krytym dachówką (w XX w. zastępowaną często eternitem), fryzem kostkowym. Miały grube ściany, bo normy ich budowy były dopasowane do warunków syberyjskich.

Pewne podobieństwo wyglądu do obu dawnych koszarek (zwłaszcza tej siedlanowskiej) wykazuje dawny rosyjski budynek wojskowy w Radzyniu przy ul. Wojska Polskiego.