Święci Pankracy, Serwacy i Bonifacy – „zimni ogrodnicy”

Dziś Kościół wspomina świętego Pankracego, jutro św. Serwacego, pojutrze – św. Bonifacego. Nazywa się ich "zimnymi ogrodnikami". Dlaczego?

Święty Pankracy wspominany jest 12 V, święty Serwacy – 13 V, zaś święty Bonifacy – 14 V. Fakt, że trzy dni pod rząd wspominani są święci o tej samej końcówce imienia, mógł spowodować, że ktoś postanowił wymyślić określenie "zimni ogrodnicy". Termin ten odnosi właśnie do tych trzech dni – od 12 do 14 maja. Ludzie zaobserwowali, że często w tych dniach ma miejsce załamanie pogody, ochłodzenie. Te ludowe obserwacje zostały ostatecznie potwierdzone przez naukę. W połowie maja następuje zmiana w cyrkulacji prądów powietrznych i zaczyna napływać zimne powietrze z obszarów polarnych.

Jest to już okres pełni wiosny, wyrastania roślinności, w tym warzyw. Mogą im zagrażać przymrozki wywołane przez wspomniane zjawisko. Stąd wzięło się żartobliwe określenie "zimni ogrodnicy".

Oczywiście nie w każdym roku to ochłodzenie wtedy następuje. Czasem następuje, ale nieco później, w połowie maja (15 V), kiedy to z kolei w Kościele wspominana jest św. Zofia, co z kolei spowodowało pojawienie się określenia "zimna Zośka".

Kim jednak byli trzej święci, wspominani od 12 do 14 maja i kojarzeni raczej ze zjawiskiem atmosferycznym?

Święty Pankracy żył na przełomie III i IV wieku. Był sierotą. Wychowywał go wuj. Po rodzicach odziedziczył jednak spory majątek, którym wspierał innych. Zginął w 304 roku w czasie prześladowań chrześcijan za czasów cesarza Dioklecjana. Został ścięty, a jego ciało rzucone psom na pożarcie. Pewna chrześcijanka zdołała je jednak ukryć i później pochować. Nad jego grobem już na początku VI w., za czasów papieża Symmacha, wybudowana została bazylika. Święty jest patronem rycerstwa, dzieci, szczególnie przyjmujących I Komunię Świętą, strażnikiem przysiąg. Przyzywany był w razie przymrozków oraz bycia ofiarą krzywoprzysięzcy. Poza Rzymem bazylika pod jego (a także św. Erazma) wezwaniem jest także w Polsce, a konkretnie w Jeleniej Górze.

Święty Serwacy żył w IV wieku. Prawdopodobnie pochodził z Armenii. Był biskupem w Tongresie – najstarszym mieście na terenie dzisiejszej Belgii (obecnie Tongeren). Jako biskup należał do zdecydowanych przeciwników herezji ariańskiej. Gościł u siebie św. Atanazego, którego arianie wygnali z jego diecezji. Święty Serwacy sporo podróżował. Dwukrotnie odwiedził Rzym. Miał duże nabożeństwo do Matki Bożej. Z jego inicjatywy powstały dwa kościoły pod Jej wezwaniem – jeden w Tongresie, drugi w Maastrichcie. Święty zmarł w tym drugim mieście w 384 roku. Po jego śmierci zaczął się szerzyć jego kult. Nad jego grobem wybudowano kaplicę, a z czasem kościół, a po jego zniszczeniu przez Normanów w 881 roku drugi kościół, jeszcze większy od poprzedniego. Do grobu św. Serwacego pielgrzymowali cesarze Karol Wielki, Henryk III i Maksymilian I, św. Bernard z Clairveaux i św. Norbert, założyciel zakonu premonstratensów. Święty Serwacy jest patronem hutników, stolarzy i uprawiających winorośl. Przyzywano go w przypadku gorączki, febry, reumatyzmu i przymrozków. Poza wspomnianą bazyliką w Maastrichcie pod jego wezwaniem jest romańska kolegiata w Quedlinburgu w Niemczech.

Niewiele wiadomo o świętym Bonifacym, dla odróżnienia od późniejszych świętych o tym imieniu nazywanym Bonifacym z Tarsu. Wiadomo na pewno jedynie to, że zginął jako męczennik w pierwszych latach IV wieku. Według późniejszych legend miał być sługą wysłanym przez zamożną chrześcijankę po relikwie i schwytanym, a potem zabitym podczas prześladowań z okresu panowania cesarzy Dioklecjana i Maksymiana. W VII wieku w Rzymie stał kościół pod jego wezwaniem. W 1693 jego relikwie zostały sprowadzone do Polski przez Stanisława Herakliusza Lubomirskiego i umieszczone w Warszawie w istniejącym tam kościele pod jego wezwaniem. Pozostają tam do dnia dzisiejszego. Świętego Bonifacego z Tarsu nie należy mylić z papieżem Bonifacym I czy ze św. Bonifacym, misjonarzem z VII wieku, nazywanym "apostołem Niemiec".