90. rocznica utworzenia Pienińskiego Parku Narodowego (1 VI 1932)

Dziś mija 90. rocznica utworzenia Pienińskiego Parku Narodowego – pierwszego polskiego parku narodowego.

Pieniny są pasmem górskim w Karpatach, jednym z grupy pasm górskich określanych zbiorczo Beskidami. Położone są na granicy Polski i Słowacji, po polskiej stronie w powiecie nowotarskim w województwie małopolskim. Przecina je rzeka Dunajec i utworzony na niej Zalew Czorsztyński. Najwyższym ich szczytem jest Wysoka (inaczej Wysokie Skałki), natomiast najbardziej znanym – Trzy Korony.

Początki państwowej ochrony przyrody w Pieninach sięgają roku 1921, kiedy to profesor Władysław Szafer, przewodniczący Państwowej Komisji Ochrony Przyrody, po raz pierwszy zadeklarował potrzebę takiej ochrony, a do tego doprowadził do utworzenia przez Stanisława Drohojowskiego rezerwatu zupełnego na wzgórzu zamkowym w Czorsztynie.

W 1923 r. w Szczawnicy odbyła się konferencja w sprawie wykupu gruntów z rąk prywatnych właścicieli. Ministerstwo Skarbu Państwa w 1926 r. odrzuciło pierwszy projekt wykupu. Po poprawieniu go i sporządzeniu nowego kosztorysu Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów 8 XI 1928 r. podjął decyzję o wykupie gruntów. Trwał on do 1930 roku.

2 VIII 1931 r. w Krościenku odbyła się konferencja przedstawicieli Państwowej Rady Ochrony Przyrody, Dyrekcji Lasów Państwowych i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, na którym przyjęto projektu organizacyjnego Parku, ustalono przebieg szlaków turystycznych, określono kwalifikacje dyrektora przyszłego parku narodowego, a także nakreślono ramy współpracy z Czechosłowacją, koniecznej z uwagi na pograniczny charakter miejsca.

Oficjalnie Pieniński Park Narodowy został utworzony rozporządzeniem Ministra Rolnictwa z 23 V 1932 roku, które weszło w życie 1 VI 1932 roku. Warto odnotować, że Pieniński Park Narodowy był pierwszym polskim parkiem narodowym. Zaledwie kilka miesięcy później, w sierpniu 1932 roku, utworzony został drugi taki park – Białowieski Park Narodowy.

Po II wojnie światowej Pieniński Park Narodowy został reaktywowany w 1954 roku i od tego czasu istnieje nieprzerwanie.

W 1996 r. nastąpiło rozszerzenie jego granic poprzez włączenie w jego obręb rezerwatów Zamek Czorsztyn, Zielone Skałki i i Lasek.

Jak już było wspomniane, Pieniński Park Narodowy znajduje się na granicy Polski, w chwili powstania z Czechosłowacją, a od 1993 r. ze Słowacją. Umowa w sprawie wspólnego chronienia przyrody na pograniczu została podpisana już w 1924 roku, a potem jeszcze doprecyzowana w roku 1931. W 1932 r., gdy już powstał park po polskiej stronie, niedaleko od niego po czechosłowackiej stronie granicy utworzono dwa rezerwaty. W 1967 r. w Czechosłowacji powstał Pieniński Park Krajobrazowy. Natomiast już w czasach niepodległej Słowacji, w roku 1997, powstał drugi Pieniński Park Narodowy, tyle że po słowackiej stronie. Jest to najmniejszy słowacki park narodowy.

W polskim Pienińskim Parku Narodowym występuje wiele rzadkich gatunków zwierząt i roślin, w tym dwa gatunki endemiczne, to znaczy występujące tylko tam – mniszek pieniński i pszonak pieniński. Ten ostatni gatunek rośliny, należący do rodziny kapustowatych, występuje tuż przy znajdującym się na terenie parku ruin zamku Czorsztyn. Są też ruiny zamku Pieniny, a już poza obszarem parku, ale tuż obok niego jest jeszcze zamek Niedzica.

Turyści mogą oglądać też wystawy w dyrekcji Parku w Krościenku nad Dunajcem oraz w pawilonach edukacyjnych w Szczawnicy, Sromowcach Niżnych i Sromowcach Wyżnych - Kątach.