180. rocznica urodzin Henryka Jordana (23 VII 1842)

Dziś mija 180. rocznica urodzin Henryka Jordana, polskiego lekarza i społecznika, pomysłodawcę ogródków jordanowskich.

Henryk Jordan urodził się 23 VII 1842 roku w Przemyślu w zdeklasowanej rodzinie szlacheckiej. W rodzinnym mieście spędził dzieciństwo. Do szkoły średniej uczęszczał kolejno do Tarnopola, Tarnowa i... Triestu. Przyczyną kończenia szkoły w tak odległym miejscu (obecnie we Włoszech, wtedy jeszcze w Austrii) była konieczność opuszczenia ziem polskich zaboru austriackiego w związku z udziałem w manifestacjach patriotycznych.

Po ukończeniu szkoły średniej studiował medycynę, najpierw w Wiedniu, potem w Krakowie. Studia musiał przerywać z powodów materialnych oraz zdrowotnych. W celu kurowania się jeździł za granicę Austrii – do Prus, a potem do Stanów Zjednoczonych, gdzie zetknął się z nowymi trendami w medycynie i społecznikostwie.

Po powrocie i ukończeniu studiów rozpoczął praktykę w Krakowie jako lekarz ginekolog i położnik. Był ceniony w swoim fachu. Pozostawił po sobie też prace z dziedziny, którą się zawodowo zajmował.

Jednakże najbardziej znana jest jego działalność jako działacza społecznego. Był inicjatorem powstania wielu stowarzyszeń i innych organizacji – amatorskiej orkiestry rękodzielników Harmonia, Stowarzyszenia dla Dożywiania Ciepłą Strawą Ubogich Dzieci, Stowarzyszenia do Walki z Gruźlicą oraz Towarzystwa Budowy Tanich Mieszkań dla Robotników Katolickich.

Najbardziej znane są jego pomysły dotyczące wspomagania rozwoju fizycznego i psychicznego dzieci i młodzieży poprzez aktywność fizyczną. Realizację pomysłów ułatwiało to, że przez wiele lat był w Krakowie radnym. Zasiadał też w Radzie Szkolnej Krajowej i w Sejmie Galicyjskim.

Jordan uważał, że dzieci i młodzież, by prawidłowo się rozwijać, potrzebują dużo ruchu, najlepiej na świeżym powietrzu. Dlatego też promował wprowadzanie do programów szkół lekcji gimnastyki, stając się w Polsce prekursorem wychowania fizycznego.

Jeszcze ciekawszym pomysłem na realizację przyjętych założeń był powstały w Krakowie na Błoniach specjalny ogród, nazwany na cześć inicjatora Park Miejskim im. Henryka Jordana. Wstęp tam był bezpłatny. Było to miejsce wypoczynku i rekreacji dla dzieci i młodzieży. Były też tam organizowane specjalne zajęcia. W głównej alei ustawiono popiersia sławnych Polaków, co miało służyć edukacji patriotycznej. Było ich początkowo 32, ostatecznie 44.

Ogród Jordana okazał się sukcesem. Dzieci i młodzież chętnie udawały się do wspomnianej wyżej ogrodu. Z czasem zaczęto tworzyć także w innych podobne ogrody, który na cześć Jordana nazywano ogrodami (albo ogródkami) jordanowskimi. W okresie międzywojennym cała Polska była pokryta ich siecią. W 1929 roku, już po śmierci Jordana, powstało nawet Towarzystwo Ogrodów Jordanowskich promujące ich zakładanie. Był to fenomen na skalę światową, bo nigdzie indziej nie było czegoś takiego. W czasach powojennych zaprzestano jednak zakładania kosztownych ogrodów jordanowskich, ograniczając powierzchnię kilkuhektarowych ogrodów dla dzieci do znanych współcześnie placów zabaw, pozbawionych najczęściej zieleni.

Henryk Jordan zmarł 18 V 1907 roku w Krakowie. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim. W 1936 r. pośmiertnie przyznano mu Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. W 1974 r. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci ustanowiło medal jego imienia. W całej Polsce jest kilkadziesiąt ulic, których jest patronem.