175. rocznica urodzin Jana Mikulicza-Radeckiego (16 V 1850)

Dziś mija 175. rocznica urodzin Jana Mikulicza-Radeckiego – polskiego lekarza, wybitnego chirurga, profesora UJ, jeden z twórców nowoczesnej chirurgii.

Jan Mikulicz-Radecki urodził się 16 V 1850 roku w Czerniowcach (obecnie na Ukrainie) jako syn polskiego szlachcica, z zawodu architekta, oraz Niemki. Do szkoły średniej uczęszczał aż w Pradze, potem studiował medycynę w Wiedniu. Po ukończeniu studiów zdecydował się na specjalizację z chirurgii. Przyuczał się w klinice znanego profesora Teodora Billrotha. Został w pewnym momencie asystentem, co było trudne, gdyż Billroth był wymagający. Dla Mikulicza-Radeckiego dodatkowym problemem była słaba kondycja fizyczna, którą uważano za uniemożliwiającą zostanie chirurgiem.

W 1882 r. Mikulicz-Radecki przeniósł się do Krakowa. Został profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Krakowska uczelnia w drugiej połowie XIX w. przeżywała jeden ze swych najlepszych okresów w historii. Na UJ kontynuował rozpoczęte wcześniej badania nad jodoformem, a także nad technikami rekonstrukcji plastycznej nosa. Jako pierwszy przeprowadził zabieg zwany pyroplastyką albo plastyką Heinekego-Mikulicza polegający na odtworzeniu drożności odźwiernika (łącznik żołądka z dwunastnicą). Jan Mikulicz-Radecki jako pierwszy na świecie przeprowadził też operację zszycia pękniętego wrzodu żołądka. Miało to miejsce w Krakowie w 1885 roku.

W 1887 r. Jan Mikulicz-Radecki przeniósł się z Krakowa do Królewca (Königsbergu), zostając profesorem na tamtejszym uniwersytecie. W 1890 r. został dyrektorem kliniki we Wrocławiu. Pozostał nim aż do śmierci. Zmarł w tym mieście 14 VI 1905 roku. Pochowany został na cmentarzu w Świebodzicach.

Poza wspomnianym pierwszym na świecie zszyciem wrzodu żołądka i badaniami nad jodoformem (środkiem chemicznym w antyseptyce) miał też inne osiągnięcia. Udoskonalił antyseptykę (odkażanie skóry przed zabiegami mające zapobiegać zakażeniom). Był pionierem badania i operowania przełyku i żołądka, inicjatorem ezofagoskopii i gastroskopii. Udoskonalał narzędzia chirurgiczne. Wprowadził niciane rękawiczki operacyjne i maskę zakrywającą usta chirurga podczas operacji oraz czepki. Ustalił, czym jest twardziel, odkrywając, iż jest choroba zakaźna wywoływana przez pałeczkę twardzieli, a nie nowotwór, jak uważano wcześniej. Odkrył też chorobę nazwaną na jego cześć zespołem Mikulicza (symetryczny obrzęk gruczołów ślinowych i łzowych). Popierał rezygnację z chloroformu jako zbyt niebezpiecznego dla pacjentów. Był też autorem publikacji z zakresu chirurgii.

W 2006 roku jego imieniem nazwano Akademicki Szpital Kliniczny we Wrocławiu. Upamiętniające go pomniki stoją przed Kliniką Chirurgiczną Wrocławskiej Akademii Medycznej oraz w Świebodzicach.