150. rocznica urodzin Wojciecha Brzegi (12 IX 1872)

Dziś mija okrągła, 150. rocznica urodzin Wojciecha Brzegi – rzeźbiarza, pisarza, projektanta mebli i działacza społecznego, pierwszego górala z wykształceniem artystycznym.

Wojciech Brzega urodził się 12 IX 1872 roku w Zakopanem jako Wojciech Duźnik. Używał jako nazwiska przydomku matki (Brzega). W latach 1895-1898 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, potem kontynuował edukację artystyczną w Monachium i Paryżu. Stał się pierwszym góralem z Podhala z formalnym wykształceniem artystycznym. W 1901 roku wrócił do Zakopanego i mieszkał w nim aż do śmierci. Pomimo obycia we świecie pozostał człowiekiem skromnym, a także przywiązanym do swoich korzeni. Nie ukrywał pochodzenia z niezamożnej rodziny oraz przywiązania do Podhala i jego kultury. To właśnie ona zdominowała jego twórczość, i to na wszystkich trzech jego polach.

Byłem rzeźbiarzem inspirującym się rzeźbą ludową. Wśród jego rzeźb są takie dzieła jako „Portret kobiecy”, „Portret matki”, „Popiersie górala”, „Popiersie góralki”. Za swoje rzeźby otrzymywał międzynarodowe nagrody.

Był też projektantem mebli. Również w tej dziedzinie inspirował się ludową sztuką podhalańską. Projektował głównie krzesła, a także stoliki i szafki z ozdobnymi ornamentami.

Brzega przyjaźnił się ze Stanisławem Witkiewiczem, twórcą stylu zakopiańskiego, czerpiącego z kultury ludowej Podhala, i wspierał go w jego wysiłkach promujących tenże styl. Pomagał przyjacielowi podczas tworzenia wystroju willi Koliba. Sam zaprojektował wystrój sanatorium Dłuskich.

Wojciech Brzega był też pisarzem. Pisał gwarą opowiadania odtwarzające realia życia górali, m.in. „Posiady”, „Nędza Litmanowski”, „Jasiek Wróbel, powstaniec chochołowski”, „Wieczornica góralska”.

Zebrał też szereg prac ludoznawczych zebranych w tomie pod tytułem „Materiały do poznania górali tatrzańskich”.

Udzielał się oprócz tego jako działacz społeczny. W 1904 roku należał do grona założycieli Związku Górali. W 1914 był w „Strzelcu”. Uczestniczył też w różnych inicjatywach społeczno-kulturalnych.

W latach 1922-1938 wykładał w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem (obecnie Zespół Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara).

Wojciech Brzega zmarł 6 VII 1941 w Zakopanem.

Na koniec artykułu zaprezentowane zostaną zdjęcia kilku zaprojektowanych przez niego mebli oraz rzeźb: