Kult archaniołów Michała, Rafała i Gabriela

Dziś w Kościele przypada wspomnienie archaniołów Michała, Rafała i Gabriela.

Kościół naucza, iż aniołowie są duchami stworzonymi przez Boga dla Jego chwały i pomocy ludziom. Mają wolną wolę, ale nie mają ciała. Kilku najważniejszych z nich nazywa się archaniołami, a pośród nich najważniejszym jest archanioł Michał. Jest on wspominany parokrotnie w Piśmie Świętym, a także w pismach apokryficznych. W Biblii wspominani są jeszcze Rafał i Gabriel. Niegdyś archanioł Michał wspominany był 29 IX, Rafał – 24 X, zaś Gabriel – 24 III, jednakże reforma kalendarza kościelnego z 1969 roku połączyła te trzy wspomnienia w jedno przypadające 29 IX.

Archanioł Michał w Biblii wspominany jest pięć razy: dwa razy w Księdze Daniela, w Apokalipsie, w liście św. Judy Tadeusza oraz w jednym z listów św. Pawła. Był też wspominany w apokryfach.

Według nich miał dowodzić aniołami wiernymi Bogu walczącymi przeciw aniołom zbuntowanym, które przez to stały się diabłami. Interesującą artystyczną wizję owej walki przedstawił XVI-wieczny niderlandzki malarz Pieter Bruegel starszy w obrazie „Upadek zbuntowanych aniołów”. Żartobliwe do tego nawiązanie jest obecne w "Trylogii" Henryka Sienkiewicza, gdzie z jeden głównych bohaterów, Jerzy Michał Wołodyjowski, wyjaśnia, że wprawdzie jego pierwszym imieniem jest Jerzy, ale woli używać imienia Michał, gdyż "(...) święty Jerzy smoka tylko roztratował, a święty Michał całemu komunikowi niebieskiemu przewodzi i tyle już nad piekielnymi chorągwiami odniósł wiktoryj, przeto jego wolę mieć za patrona".

Archanioł Gabriel również jest wymieniany w Księdze Daniela. Oprócz tego to on został wyznaczony do Zwiastowania. Objawiał się kobietom mającym namaścić ciało Chrystusa po Jego Zmartwychwstaniu i apostołom po Wniebowstąpieniu.

Archanioł Rafał pojawia się w starotestamentowej Księdze Tobiasza. Wspomagał tam tytułowego bohatera księgi.

Imię Michał (w oryginale: Mikael) po hebrajsku znaczy: "Któż jak Bóg?" i jest jednym z najpopularniejszych imion w Europie i w Polsce. Imię Rafał pochodzi od hebrajskich słow "rofe" czyli "lekarz" oraz "El" czyli "Bóg", można je zatem przetłumaczyć jako "Bóg lekarzem" albo "Bóg uzdrowi". Imię Rafał też jest popularnym imieniem. Imię Gabriel po hebrajsku znaczy natomiast "mąż Boży".

Według danych ze stycznia 2022 r. w Polsce jest ponad 490 tysięcy Michałów, prawie 263 tysiące Rafałów i ponad 39 tysięcy Gabrielów. Imię Michał jest imieniem 7. pod względem popularności w naszym kraju, imię Rafał – 21. pod względem popularności, imię Gabriel – 95. pod względem popularności.

Kult archanioła Michała obecny był już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Pierwszy jego ślad pochodzi jeszcze z II wieku. Jest on patronem Anglii, Austrii, Francji, Hiszpanii, Niemiec, Papui Nowei Gwinei i Węgier; Małopolski; diecezji łomżyńskiej; Amsterdamu, Łańcuta, Sanoka i Mszany Dolnej; mierniczych, radiologów, rytowników, szermierzy, szlifierzy, złotników, żołnierzy. Pod jego wezwaniem jest katedra w Brukseli (stolicy Belgii), a w Polsce katedry w Warszawie na Pradze i w Łomży, kościoły m.in. w Warszawie na Mokotowie (nie mylić z katedrą na Pradze), w Lublinie, Toruniu, Zamościu, Mińsku Mazowieckim, Nowym Dworze Mazowieckim, Płońsku, Gnieźnie i wielu innych miejscowościach.

Bł. Bronisław Markiewicz założył zakon nazwany od imienia archanioła michalitami. Jest też żeńska gałąź tegoż zakonu – zakon michalitek.

W diecezji siedleckiej jest pięć parafii pod jego wezwaniem – w Białej Podlaskiej, w Mordach (miasteczko w pow. siedleckim), w Witulinie (pow. bialski), Woskrzenicach Dużych (pow. bialski) oraz w Witorożu. Ostatnia z wymienionych parafii należy do dekanatu komarowskiego i dlatego można o niej przeczytać szerzej w oddzielnym artykule opublikowanym na Radzyń Info: https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/221847_parafia-p-w-michala-archaniola-w-witorozu.html

W powiecie radzyńskim nie ma żadnej parafii pod wezwaniem Michała Archanioła, jest jednak kaplica cmentarna w Zarzecu Ulańskim. Na jej temat też był na Radzyń Info artykuł: https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/221845_kaplica-cmentarna-p-w-michala-archaniola-w-zarzecu-ulanskim.html

W archidiecezji lubelskiej, do której należy południowa część powiatu radzyńskiego, parafie pod wezwaniem Michała Archanioła są w Lublinie, Kamieniu (pow. chełmski), Kurowie (pow. puławski), Wojsławicach (pow. chełmski), Wysokiem (pow. lubelski) i Żdżannem (pow. krasnostawski). Obecnie istniejący kościół p. w. św. Michała w Lublinie znajduje się przy ul. Fabrycznej (w dzielnicy Bronowice) i wybudowany został w latach 20. XX wieku, ale niegdyś archanioł Michał był też patronem kościoła na Starym Mieście – fary, jednej z najważniejszych świątyń w dziejach Lublina, rozebranej w połowie XIX wieku.

Archanioł Michał pojawia się też w heraldyce. Jego wizerunek zobaczyć można w herbach Białej Podlaskiej, Dolska, Głubczyc, Łańcuta, Sanoka, Strzelina, Strzyżowa, Zawidowa, a poza Polską – Kijowa (stolicy Ukrainy) i Archangielska w Rosji.

Kult archaniołów Gabriela i Rafała nie był tak rozwinięty jak kult Michała, ale też istniał. Gabriel jest patronem dyplomatów, filatelistów, posłańców i pocztowców, a także (od 1951 r.) telegrafu, telefonu, radia i telewizji. Rafał jest patronem aptekarzy, chorych, lekarzy, emigrantów, pielgrzymów, podróżujących, uciekinierów, wędrowców i żeglarzy.

Święty Rafał jest patronem katedry w Wilnie (stolicy Litwy) i w Dubuqe w Stanach Zjednoczonych (w stanie Iowa), Gabriel – katedry w Orăștie w Rumunii.

W Polsce wszyscy trzej archaniołowie są patronami kościoła w Aleksandrowie Łódzkim, Czeladzi i Frydrychowicach. Sam św. Gabriel jest patronem parafii wojskowej w Zegrzu. W naszej części kraju (szeroko rozumianej) pod wezwaniem św. Rafała jest kościół dojazdowy w Ząbkowie koło Sokołowa Podlaskiego.