600. rocznica praw miejskich Łodzi

Dziś mija okrągła, 600. rocznica nadania praw miejskich Łodzi – jednego z największych polskich miast.

Łódź jeszcze jako wieś pierwszy raz wspominana jest w dokumencie w 1332 roku jako własność biskupów włocławskich. Prawa miejskie otrzymała z rąk króla Władysława II Jagiełły 29 VII 1423 roku. Przez kilka stuleci była małym miastem. Zmieniło się to dopiero dopiero w XIX wieku. Sporą rolę odegrała decyzja władz Królestwa Kongresowego o uczynieniu Łodzi miastem przemysłowym. Znaczenie miało też położenie niedaleko ówczesnej granicy Kongresówki z zaborem pruskim oraz duża ilość strumieni mających wprawdzie niewielki rozmiar, ale duży spadek, co stwarzało możliwość ich wykorzystywania przez przemysł. Od 1820 roku zaczął się burzliwy rozwój Łodzi. Napływali tam Polacy, Żydzi, Niemcy i Rosjanie. W ciągu kilkudziesięciu lat liczba ludności wzrosła z kilku do kilkuset tysięcy mieszkańców. Łódź nazywano "ziemią obiecaną", co zostało jeszcze bardziej spopularyzowane tytułem powieści Władysława Reymonta. Gwałtownie rozwijał się przemysł, zwłaszcza (choć nie tylko) włókienniczy. Wielu dorobiło się fortun. Ten rozwój miał jednak wiele ciemnych stron, ukazanych we wspomnianej powieści i powstałym na jej podstawie filmie Andrzeja Wajdy. Wykorzystywani pracownicy nieraz buntowali się. Łódź odegrała istotną rolę podczas rewolucji 1905 roku.

W czasie I wojny światowej miasto poniosło straty materialne związane z niszczeniem przemysłu przez wycofujących się Rosjan, ale nie pozbawiło go to statusu dużego ośrodka przemysłowego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Łódź stała się stolicą województwa.

W okresie II wojny światowej podobnie jak cały kraj miasto doświadczyło okrucieństw okupanta niemieckiego, który – mimo że Łódź należała w XIX wieku do zaboru rosyjskiego – wcielił ją bezpośrednio do Rzeszy, a nie włączył do Generalnego Gubernatorstwa. Wymordowana została liczna ludność żydowska. Osobliwością było stworzenie w mieście obozu koncentracyjnego przeznaczonego specjalnie dla dzieci.

Łódź ucierpiała w wyniku działań wojennych mniej niż Warszawa. W okresie komunizmu utrzymała swoją pozycję dużego miasta i ważnego ośrodka przemysłowego. Co ciekawe w PRL miasto zyskało dodatkowo status istotnego ośrodka kultury, zwłaszcza kinematografii. W 1945 r. powstała Wytwórnia Filmów Fabularnych, w 1948 – Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, w 1949 – Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna. Te dwie szkoły w 1958 r. połączono w Państwową Wyższą Szkołę Teatralną i Filmową im. Leona Schillera.

Jak w całym kraju w 1980 r. powstała NSZZ "Solidarność". Międzyzakładowy Komitet Założycielski był jednym z pierwszym w kraju, powołanym zaledwie kilka dni po porozumieniach sierpniowych.

Przemiany społeczno-gospodarcze zachodzące po 1989 zaszkodziły miastu. Był to okres masowego upadania przemysłu, co miało istotne znaczenie dla tak mocno przemysłowego miasta jak Łódź. Z czasem wpłynęło to (obok innych czynników) na spadek liczby ludności. Do 2007 r. była ona 2. co do ilości mieszkańców miastem w Polsce, jednak straciła wtedy ten status na rzecz Krakowa. W ubiegłym roku została wyprzedzona przez Wrocław.