11 błogosławionych zakonnic z Nowogródka

Dziś mija okrągła, 80. rocznica rozstrzelania przez Niemców 11 zakonnic z Nowogródka, które ofiarowały swe życie za 120 niewinnych ludzi. Dwie z nich pochodziły z wsi oddalonych około 30 km od Radzynia.

Należały one do Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. Zakonnice z tego zakonu nazywane są nazaretankami. Do Nowogródka, miasta na Białorusi, w okresie międzywojennym należącego do II RP, zostały sprowadzone w 1920 roku. Nauczały w szkołach. Po zajęciu ziem białoruskich przez Związek Radziecki zostały pozbawione możliwości nauczania i wygnane z klasztoru. Nadal spotykały się jednak ze sobą i wspólnie się modliły. W 1943 r., już w okresie okupacji niemieckiej, w odwecie za działania partyzantów polskich i komunistycznych Niemcy aresztowali 120 osób z zamiarem rozstrzelania. Jednym z nich był ksiądz Aleksander Zienkiewicz. Jak stwierdziły zakonnice, ksiądz bardziej przyda się wiernym niż one. Chcąc ocalić życie jemu i pozostałym zakładnikom, podjęły heroiczną decyzję. Poszły do Niemców i ofiarowały swe życie w zamian za aresztowanych. Propozycja została przyjęta. 31 VII 1943 roku nazaretanki dostały wezwanie na niemiecki komisariat. Spośród dwunastu zgłosiło się jedenaście, gdyż jedna pracowała w szpitalu. Niemcy wywieźli je do lasu. Z powodu nieznalezienia odpowiedniego miejsca odwieźli z powrotem do aresztu. Nazaretanki z Nowogródka zostały ostatecznie rozstrzelane następnego dnia – 1 VIII 1943 roku – w lesie pod Nowogródkiem. Rozstrzelanymi były:

- siostra Maria Stella od Najświętszego Sakramentu (Adela Mordasewicz), ur. w grudniu 1888 r. w Ciasnówce koło Mińska białoruskiego, przełożona wspólnoty, w zakonie od 1910 r.;

- s. Maria Imelda od Jezusa Hostii (Jadwiga Karolina Żak), ur. w 1892 r. w Oświęcimiu, w zakonie od 1911 r.;

- s. Maria Rajmunda od Jezusa i Maryi (Anna Kokołowicz) ur. 24 VIII 1892 r. w Barwaniszkach na Wileńszczyźnie, w zakonie od 1918 r.;

- s. Maria Daniela od Jezusa i Maryi Niepokalanej (Eleonora Aniela Jóźwik) ur. 25 I 1895 r. w Poizdowie (obecnie woj. lubelskie, pow. lubartowski, gm. Kock), w zakonie od 1932 r.;

- s. Maria Kanuta od Pana Jezusa w Ogrójcu (Józefa Chrobot) ur. 22 V 1896 r. w Raczynie (obecnie woj. łódzkie, pow. wieluński), w zakonie od 1921 r.;

- s. Maria Sergia od Matki Bożej Bolesnej (Julia Rapiej) ur. 18 VIII 1900 w Rogożynie (obecnie woj. podlaskie, pow. augustowski), w zakonie od 1922 r.;

- s. Maria Gwidona od Miłosierdzia Bożego (Helena Cierpka) ur. 11 IV 1900 r. w Granowcu (obecnie woj. wielkopolskie, pow. ostrowski), w zakonie od 1927 r.;

- s. Maria Felicyta (Paulina Borowik) ur. 30 VIII 1905 r. w Rudnie (obecnie woj. lubelskie, pow. parczewski, gm. Milanów), w zakonie od 1932 r.;

- s. Maria Heliodora (Leokadia Matuszewska) ur. 8 II 1906 r. w Starej Hucie (obecnie woj. kujawsko-pomorskie, pow. świecki), w zakonie od 1933 r.;

- s. Maria Kanizja (Eugenia Mackiewicz) ur. 27 XI 1903 r. w Suwałkach, w zakonie od 1933 r.;

- s. Maria Boromea (Weronika Narmontowicz) ur. 18 XII 1916 r. w Wiercieliszkach koło Grodna, w zakonie od 1936 roku.

Ofiara przyniosła skutek. Niemcy uwolnili kilka zatrzymanych osób, w tym księdza Zienkiewicza, zaś pozostałych wysłali na roboty do Niemiec. Wszyscy przeżyli wojnę. Ksiądz Zienkiewicz w 1945 r. doprowadził do ekshumowania ciał rozstrzelanych i pochowania ich w podziemiach kościoła w Nowogródku. Do swej śmierci grobem opiekowała się siostra Małgorzata Banaś, jedyna z ofiarowujących się zakonnic, która wskutek spóźnienia się nie została rozstrzelana. Niemcy darowali jej życie. Zmarła śmiercią naturalną w 1966 roku.

Grupa zakonnic z Nowogródka poświęciła swe życie, by ratować życie swych bliźnich, a także umożliwić im praktykowanie religii. W 2000 r. zostały beatyfikowane.

Czytelnikowi z Radzynia warto zwrócić uwagę, że dwie spośród bohaterskich zakonnic pochodziły z naszego regionu, z miejscowości, które współcześnie należą do powiatów sąsiadujących z powiatem radzyńskim. Siostra Paulina Borowik (Maria Felicyta) pochodziła z Rudna, wsi w gminie Milanów w powiecie parczewskim, położonej 28 km od Radzynia. Tamtejszy kościół w strukturach kościelnych należy do dekanatu komarowskiego, którego siedzibą jest Komarówka Podlaska w powiecie radzyńskim. Z kolei siostra Eleonora Aniela Jóźwik (Maria Daniela od Jezusa i Maryi Niepokalanej) pochodzi z Poizdowa, wsi obecnie położonej w powiecie lubartowskim, w gminie Kock, oddalonej od Radzynia o 30 km.