400. rocznica urodzin Anioła Ślązaka (Angelusa Silesiusa)

Dziś mija okrągła, 400. rocznica urodzin Angelusa Silesiusa (Anioła Ślązaka), właściwie Johannesa Schefflera, niemieckiego poety, duchownego i lekarza związanego z ziemiami polskimi.

Johannes Schefler urodził się 25 XII 1624 r. we Wrocławiu. Jego rodzice mieszkali w Krakowie. Jego ojciec miał mieszczańskie pochodzenie, ale uzyskał polskie szlachectwo. Opuścił jednak Rzeczpospolitą i przeniósł się do Wrocławia, nie należącego wtedy do Polski. Przyszły poeta kształci się w Liceum św. Elżbiety we Wrocławiu, potem na uniwersytetach Strasburgu (1643-1644), Lejdzie (1644-1647) i Padwie (1647-1648). Podczas pobytu w Lejdzie zetknął się z pismami mistyków, które wywarły na niego duży wpływ. Sam też stał się mistykiem. Po zakończeniu studiów wrócił do Wrocławia na rok, ale w 1649 r. przeniósł się do Oleśnicy, gdzie został nadwornym lekarzem księcia oleśnickiego. Tam spotkał się z szykanami, bo jego mistycyzm wydał się podejrzany dla gorliwych luteranów. Być może to miało wpływ na jego dalszą drogę. W 1652 r. porzucił posadę w Oleśnicy, wrócił do Wrocławia, w którym pozostał do końca życia, oraz zdecydował się na zmianę wiary – przejście z luteranizmu na katolicyzm. Przyjął przy tym nowe imię Angelus, co po łacinie znaczy "anioł". Swoje utwory literackie zaczął podpisywać Angelus Silesius. W Polsce spolszczono ten pseudonim na "Anioł Ślązak".

Jako katolik włączył się w walkę z protestantyzmem. W 1661 r., po śmierci żony, wstąpił do stanu duchownego. Święcenia kapłańskie przyjął w Nysie. Pełniąc obowiązki kapłańskie, nadal leczył.

Angelus Silesius znany jest jako poeta i aforysta. Jest autorem krótkich wierszy, głównie o tematyce religijnej. W twórczości literackiej odwoływał się jednak nie do spraw doktrynalnych, ale do osobistego doświadczania Boga przez człowieka, przez co jego twórczość była czytana chętnie zarówno przez katolików, jak też luteran. W 1657 r. ukazuje się jego najważniejsze dzieło – "Święta uciecha duszy albo Duchowne pieśni pasterskie" (oryginalny niemiecki tytuł: "Heilige Seelenlust oder geistliche Hirtenlieder". W 1675 r. opublikował "Cherubinowego wędrowca".

Angelus Silesius zgromadził spory majątek odziedziczony po rodzicach i potem znacznie jeszcze przez niego samego pomnożony. Umierał jednak w biedzie, mając tylko ubrania, rodowy pierścień i książki. Resztę majątku rozdał, bo był człowiekiem hojnym, wspomagającym dzieła dobroczynne, fundującym posagi ubogim pannom oraz na inne sposoby wspierającym materialnie bliźnich.

Anioł Ślązak zmarł 9 VII 1677 r. we Wrocławiu. Podejrzewano, że pochowany został w podziemiach kościoła p. w. św. Macieja we Wrocławiu, w którym oficjalnie przeszedł na katolicyzm i w którym pełnił posługę jako duchowny. Nie odnaleziono jednak jego szczątków. Być może zostały wyrzucone w 1945 r. dla zrobienia miejsca dla ofiar wojny, a może jednak pochowano go gdzie indziej.

Angelus Silesius był niemieckim poetą, ale związanym z ziemiami polskimi. Polskim czytelnikom zarekomendował go sam Adam Mickiewicz, który wydał książkę "Zdania i uwagi z dzieł Jakuba Bema, Anioła Ślązaka i Sę-Martina". Jest zbiór tłumaczeń krótkich utworów Jakoba Böhmego, Angelusa Silesiusa i Louisego Claude'a de Saint-Martin. Niektórzy zwracali uwagę, iż przekłady autora "Pana Tadeusza" były dość swobodne, na granicy tworzenia własnych utworów. Po Mickiewiczu utwory Anioła Ślązaka na język polski tłumaczyli też m. in. Piotr Chmielowski, Edward Grabowski czy Andrzej Lam.

We Wrocławiu ze względu na okrągłą rocznicę urodzin ogłoszono Angelusa Silesiusa patronem roku 2024. W jego rodzinnym mieście od 2007 r. stoi też jego pomnik.