100. rocznica urodzin Andrzeja Stelmachowskiego

Dziś mija okrągła, 100. rocznica urodzin Andrzeja Stelmachowskiego, prawnika i polityka, pierwszego marszałka Senatu po jego reaktywacji, kawalera Orderu Orła Białego.

Andrzej Stelmachowski urodził się 28 I 1925 roku w Poznaniu jako syn Bronisława Stelmachowskiego, profesora prawa na uniwersytecie w Poznaniu. W okresie II wojny światowej był żołnierzem AK. W okresie wojny rozpoczął też tajne studia prawnicze, które ukończył już po wojnie. Później pracował jako asystent na Wydziale Prawa Uniwersytetu Poznańskiego. Potem przeniósł się na Uniwersytet Warszawski, ale doktorat zrobił w Poznaniu. W 1962 r. przeniósł się na Uniwersytet Wrocławski. Został profesorem tej uczelni. W 1969 r. wrócił do Warszawy. W 1973 r. został profesorem zwyczajnym. Obok UW wykładał też w jego filii w Białymstoku oraz w Akademii Teologii Katolickiej. Specjalizował się w prawie cywilnym i prawie rolnym. Był autorem ponad 160 publikacji książkowych, rozpraw i artykułów. Od 1975 r. należał do Prymasowskiej Rady Budowy Kościołów. Był też członkiem Klubu Inteligencji Katolickiej (KIK).

W 1980 r. został doradcą Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Gdańsku. W latach 1980-1981 był ekspertem Rady Programowo-Konsultacyjnej Ośrodka Prac Społeczno-Zawodowych przy NSZZ "Solidarność", a także w Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności. W 1981 r. był też doradcą "Solidarności" Rolników Indywidualnych.

W okresie stanu wojennego pełnił funkcję doradcy działającej w podziemiu Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ "Solidarność". W latach 1982-1985 przewodniczył Komitetowi Organizacyjnemu Kościelnej Fundacji na rzecz Rolnictwa. W latach 1987-1990 był prezesem warszawskiego KIK-u.

Ze względu na swoją działalność był w latach 1975-1989 rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa w ramach operacji o kryptonimie "Profesor".

W 1989 r. uczestniczył w obradach "okrągłego stołu". W częściowo wolnych wyborach z 1989 roku zdobył mandat senatora. Wybrano go na pierwszego po reaktywacji marszałka tej izby. Pełnił tę funkcję do końca Senatu I kadencji, to jest do roku 1991.

W 1990 r. z jego inicjatywy powstało Stowarzyszenia "Wspólnota Polska". Został jego pierwszym prezesem i pełnił tę funkcję aż do 2008 roku. "Wspólnota Polska" jest stowarzyszeniem, która stawia sobie za cel umacnianie więzi z Polską osób polskiego pochodzenia i Polaków zamieszkałych za granicą. Przez niemal 30 lat swego istnienia położyła niemałe zasługi na tym polu. Z uznaniem o Wspólnocie Polskiej i osobiście o Andrzeju Stelmachowskim wyrażali się działacze polonijni.

W grudniu 1991 r. Andrzej Stelmachowski został ministrem edukacji narodowej w rządzie Jana Olszewskiego. Pełnił tę funkcję aż do obalenia rządu w czerwcu 1992 roku.

W 2005 r. znalazł się w honorowym komitecie poparcia Lecha Kaczyńskiego przed wyborami prezydenckimi. W 2007 r. został doradcą prezydenta ds. Polaków mieszkających poza granicami kraju.

Zmarł 6 IV 2009 roku w Warszawie. Pochowany został na Powązkach. Pośmiertnie prezydent przyznał mu najwyższe odznaczenie – Order Orła Białego. Wcześniej, już w 1992 r., otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.