Święty Sergiusz I

Dziś Kościół wspomina świętego Sergiusza I, papieża w latach 687-701.

Rodzina Sergiusza pochodziła z Syrii, a konkretniej z Antiochii, jednakże przeniosła się na Sycylię. Przyszły papież urodził się w Palermo. Data jego urodzin nie jest znana. W okresie pontyfikatu papieża Adeodata II, czyli między rokiem 672 a 676, święty przeniósł się do Rzymu. Otrzymał tam święcenia kapłańskie. Pełnił posługę przy kościele pod wezwaniem świętej Zuzanny. W jej trakcie zdobył spory szacunek mieszkańców miasta. To odegrało rolę podczas kryzysu, jaki wybuchł w 687 r. po śmierci papieża Konona, kiedy to jedna frakcja kardynałów wybrała na nowego papieża Paschalisa, druga – Teodora. Pałac papieski na Lateranie był okupowany przez stronników obu kandydatów. Paschalis dodatkowo przekupił egzarchę raweńskiego (urzędnika cesarza wschodniorzymskiego rezydującego w Rawennie) Jana Platyna, płacąc mu za poparcie. Tymczasem w dawnym pałacu cesarskim na Palatynie doszło do wielkiego zebrania części duchowieństwa, oficerów i urzędników w sprawie kryzysu. Uradzono, że najlepszym rozwiązaniem będzie odrzucenie obu pretendentów i wybranie trzeciego, uczciwego. Za kogoś takiego uznano właśnie Sergiusza. Szturmem udało się zdobyć pałac papieski. Teodor dobrowolnie zrezygnował. Paschalis pozornie też ustąpił, ale w rzeczywistości słał listy do Jana Platyna. Ten rzeczywiście przybył do Rzymu, ale wobec jednoznacznego poparcia mieszkańców miasta dla nowego biskupa zrezygnował, ograniczając się do wymuszenia obiecanej mu przez Paschalisa kwoty pieniędzy.

Sergiusz I okazał się być zdolnym i energicznym papieżem. Doprowadził do uznania władzy biskupa Rzymu przez buntujących się przez pewien czas biskupów Rawenny i Akwilei. Wspierał rozwój struktur kościelnych w Anglii. Ochrzcił Caedwallę, króla Wessexu. Nadał paliusz, symbol zwierzchnictwa nad biskupami w danym kraju, Beorthwealdowi, arcybiskupowi Canterbury. Przywrócił na stanowisko Wilfrida, biskupa Yorku. W 693 roku zaaprobował inicjatywę angielskiego biskupa Willibrorda, który wysłał misję chrystianizacyjną do ludu Fryzów, germańskiego ludu zamieszkującego obszar obecnej północnej Holandii. Willibrordowi również nadał paliusz.

Święty Sergiusz dbał o kościoły w Rzymie. Doprowadził do odrestaurowania i wyposażenia wielu z nich. Szczególnie dbał o bazylikę św. Piotra (główny kościół Rzymu), bazylikę św. Pawła oraz kościół św. Zuzanny, w którym pełnił posługę przed zostaniem papieżem.

Jedną z pierwszych rzeczy, jakie Sergiusz uczynił jako papież, było przeniesienie szczątek jednego z wybitniejszych poprzedników, Leona I Wielkiego, ze skromnego miejsca spoczynku do okazałego grobowca.

Sergiusz I skutecznie przeciwstawił się presji cesarza bizantyjskiego (wschodniorzymskiego) Justyniana II Obciętonosego, który żądał, by papież uznał postanowienia zorganizowanego w 692 roku z jego inicjatywy synodu duchowieństwa zwanego synodem trullańskim. Na synod ów, przez prawosławnych uważany za pełnoprawny sobór, nie zaproszono biskupów z zachodniej Europy. Na dodatek jego ustalenia, na które składały się 102 kanony z zakresu dyscypliny i liturgii, całkowicie ignorowały zachodnie prawo kanoniczne i zwyczaje (m. in. celibat duchowieństwa czy post w Wielką Sobotę). Do tego wyraźnie podkreślono nadzwyczajną rolę patriarchów Konstantynopola. Wysłanników papieża nakłoniono do złożeniu podpisu, ale sam Sergiusz I stanowczo i z oburzeniem odrzucił możliwość podpisania się pod postanowieniami synodu trullańskiego. Rozwścieczony taką postawą papieża Justynian II wysłał do Rzymu swego zaufanego komendanta straży przybocznej Zachariasza z poleceniem uzyskaniu podpisu Sergiusza I lub aresztowania go w razie ponownej odmowy. Okazało się jednak, że władza cesarska we Włoszech jest w sporym stopniu nominalna. Wojska cesarskie w Rzymie i Rawennie stanęły po stronie papieża. Zachariasz musiał uchodzić przed oburzonymi mieszkańcami Rzymu. Paradoksalnie sam Sergiusz I ratował mu życie, dając schronienie we własnej rezydencji. Tymczasem w 695 r. Justynian II został obalony, okaleczony (czemu zawdzięczał przydomek) i wygnany, a jego następca odpuścił sprawę.

Warto zaznaczyć, że Sergiusz I nie był wcale programowo wrogi wobec wszystkiego, co greckie i wschodniochrześcijańskie, on bowiem właśnie wprowadził w zachodnim chrześcijaństwie znane przed jego pontyfikatem tylko na wschodzie święta maryjne, a mianowicie Święto Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (25 marca), Święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia), Święto Narodzenia NMP (8 września) i Święto Oczyszczenia NMP (2 lutego, zwane też Świętem Ofiarowania Pańskiego, a w Polsce znane jako Święto Matki Bożej Gromniczej), a także Święto Podwyższenia Krzyża Świętego (14 września). W dniu tych świąt organizował procesje. Wszystkie one są obchodzone w Kościele Katolickim do dnia dzisiejszego. Artykuły o nich:

https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/194505_swieto-wniebowziecia-nmp.html

https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/196409_swieto-narodzenia-nmp-matki-bozej-siewnej.html

https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/213299_swieto-zwiastowania-nmp.html

https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/226278_swieto-ofiarowania-panskiego-matki-bozej-gromnicznej.html

https://radzyninfo.pl/pl/545_historia/221175_swieto-podwyzszenia-krzyza-i-odpust-w-kolembrodach.html

Innym trwałym wkładem Sergiusza I było wprowadzenie do liturgii "Agnus Dei" czyli "Baranku Boży". Mówienie "Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata" jest jednym ze stałych elementów mszy świętej. Co ciekawe, pierwotnie modlitwa ta nie była recytowana, tylko śpiewana. Święty Sergiusz był wykształconym śpiewakiem i cenił rolę muzyki w liturgii.

Święty Sergiusz I zmarł 8 IX 701 roku w Rzymie. Został pochowany w podziemiach bazyliki św. Piotra. Po jego śmierci pojawił się jego kult, o czym wspomina święty Wilibrord, jednak nie rozwinął się szerzej. Niemniej Sergiusz I zaliczany jest do grona świętych. Jego wspomnienie przypada 8 IX.

Imię Sergiusz jest imieniem pochodzenia łacińskiego. Pochodzi od rodu Sergiuszów. Etymologia nazwy tego rodu jest niejasna. Jest swoistą ironią losu, że imię łacińskie, i do tego spopularyzowane przez papieża przeciwstawiającego się wpływom wschodnim, bardzo rozpowszechniło się w Rosji. Rosyjska wersja imienia Sergiusz – Siergiej – jest jednym z najpopularniejszych imion w tym kraju. Zapewne stało się tak za sprawą XIV-wiecznego mnicha, Sergiusza z Radoneża, uznawanego za świętego przez prawosławnych.